رسانه قطبنما: تورم، مشکلات اقتصادی و تحولات اجتماعی غیرقابل پیش‌بینی، رهبران کسبوکارها را با بحران‌ها و چالش‌های عدیده‌ای روبه‌رو می‌کند؛ چالش‌هایی که نیازمند مدیریت بحران، برنامه‌ریزی استراتژیک و اقدام سریع از سوی مدیران است. اما رهبران کسبوکارها همیشه هم دانش کافی در مورد فرآیندهای مدیریت بحران ندارند. این موضوع البته، گریبان بسیاری از کسب‌وکار‌های ایرانی در بخش‌های مختلف اقتصادی را نیز گرفته است و باعث شده بسیاری از کسبوکارها در گرداب بحران‌های اینچنینی، به‌ویژه بحران‌های ناشی از تحولات اجتماعی اخیر ایران، غرق شوند.
راهکار‌های مختلفی برای مدیریت بحران و کاهش اثرات نامطلوب آن وجود دارد؛ راهکار‌هایی که متناسب با شرایط جامعه، نوع بحران و ظرفیت کسبوکارها، از سوی مدیران اتخاذ می‌شود و به آن‌ها کمک می‌کند تا در عین کاهش خطر‌های احتمالی، فرصت‌‌های بالقوه رشد در شرایط بحرانی را کشف کنند.
در همین راستا، «Momentive»، شرکت ارائه‌دهنده نرم‌افزار‌های تحلیل بازار، با نظرسنجی از ۵۰۰ رهبر تجاری در ایالات متحده آمریکا، به معرفی راهکار‌های مدیریت بحران و اولویت‌های مدیران در شرایط بحرانی پرداخته است.
طبق بررسی‌های این شرکت، رکود اقتصادی، مهم‌ترین و تاثیر‌گذارترین بحران شرکت‌ها است و می‌تواند همه معادلات تیم‌ها را به کلی برهم بزند. این در حالی است که علی‌رغم تاثیر‌گذاری بسیار رکود اقتصادی بر پیکره کسبوکارها، دست‌کم ۱۰۰ نفر از مدیران مورد مصاحبه، دانش و توانایی کافی برای مدیریت بحران در هنگام مشکلات اقتصادی را نداشته‌اند؛ به‌طوریکه بیش از یک‌چهارم مدیران، بحران‌های ناشی از رکود اقتصادی را اغلب با عدم واکنش، واکنش بیش از حد یا واکنش اشتباه پاسخ می‌دهند.
علاوه بر این، نتایج بررسی‌ها حاکی از آن است که انجام تحقیقات و جمع‌‌آوری اطلاعات بازار در طول بحران، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است؛ تا جایی که تقریباً نیمی از مدیران، تحقیقات بیشتری را در زمان بحران انجام می‌دهند و حدود ۶۵ درصد از آن‌ها، جمع‌‌آوری اطلاعات و بینش‌های تازه در مورد بازار و مشتریان را در طول رکود اقتصادی در اولویت قرار می‌دهند.
اعتماد مدیران به توانایی‌ها و پتانسیل‌های شرکت، استفاده از داده‌های به‌روز و دقیق، سرعت عمل و تمرکز بر نقاط مهم کسبوکارها از دیگر عواملی است که بر نحوه واکنش مدیران در طول بحران تاثیر می‌گذارد.
اما اولویت مدیران در شرایط بحران چیست یا چه باید باشد؟ مهم‌ترین بحران‌ها برای مدیران کسبوکارها چه بحران‌هایی هستند و چطور باید تیم را در وضعیت بحرانی مدیریت کرد؟
آنچه در این مطلب می‌خوانید:
- رکود اقتصادی، مخرب‌ترین بحران از نظر مدیران
- دغدغه‌های اصلی مدیران در بحران
- نحوه واکنش مدیران به بحران‌ها
- شهرت تجاری و تجربه مشتری، عوامل نجات‌بخش کسبوکارها
- اهمیت داده‌ها در تصمیم‌گیری مدیران
- سرعت عمل، رمز بقا در موقعیت بحران
- ارتباط و خلاقیت، رمز موفقیت مدیریت بحران
رکود اقتصادی، مخرب‌ترین بحران از نظر مدیران
براساس تحقیقات Momentive، حدود ۷۸ درصد از مدیران اجرایی و معاونان، رکود اقتصادی را مخرب‌ترین بحران شرکت‌ها معرفی کرده‌اند و معتقدند بحران‌های اقتصادی بیش‌ترین تاثیر منفی را بر کسبوکارها خواهد داشت. نتایج نظرسنجی نشان می‌دهد، پس از رکود اقتصادی، بروز بیماری‌های همه‌گیر جهانی یا رسوایی در شرکت از دیگر بحران‌هایی است که مدیران را با چالش‌های جدی مواجه می‌کند.
اما آنچه که به مدیران کمک می‌کند تا از دل سخت‌ترین بحران‌ها، سربلند بیرون بیایند، اعتماد آن‌ها به توانایی و پتانسیل‌های شرکت برای انطباق با شرایط جدید و پیشرفت در وضعیت بحران است. طبق بررسی‌های Momentive، حدود ۵۵ درصد از مدیران به توانایی‌های شرکت خود اطمینان دارند و ۴۴ درصد از آن‌ها بی‌اعتمادند یا تا حدودی اطمینان دارند.
جالب است بدانید معاونان و مدیران سطح اجرایی (C-Suite) نسبت به مدیران رده بالا، از اعتماد کمتری به توانایی‌ها و پتانسیل‌های شرکت برخوردارند.
دغدغه‌های اصلی مدیران در بحران
طبق تحقیقات Momentive، یکی از دغدغه‌های اصلی مدیران در جریان مدیریت بحران، فراهم‌کردن خدمات و ابزار‌های موردنیاز اعضای تیم، برای رسیدن به اهدافشان است؛ مواردی مانند دسترسی به بازخورد‌های فعلی، ابزار‌های تحلیل، داده‌های به‌روز و راهکار‌هایی که تصمیم‌گیری و اقدام سریع تیم‌ها را امکان‌پذیر می‌کند.
بیش از نیمی از مدیران، ایجاد استراتژی روشن و تعیین اولویت‌ها را مهم‌ترین اولویت خود در طول بحران معرفی کرده‌اند و برخی دیگر معتقدند دسترسی تیم‌ها به بازخورد‌های فعلی، مهم‌ترین مسئله در شرایط بحرانی است. بر اساس نتایج به دست آمده، دیگر اولویت مدیران برای ایجاد آمادگی در تیم‌ها در طول بحران عبارتند از:
- ایجاد استراتژی روشن و تعیین اولویت‌ها: ۶۲ درصد
- دسترسی به بازخورد‌های فعلی: ۴۸ درصد
- تخصص در اقدام سریع: ۴۵ درصد
- سیستم‌ها و ابزار‌های تصمیم‌گیری: ۴۲ درصد
- داده‌ها و اطلاعات موردنیاز برای اقدام: ۳۸ درصد
- سیستم‌های یکپارچه: ۳۰ درصد
نحوه واکنش مدیران به بحران‌ها
به عقیده بسیاری از کارشناسان، مهم است که قبل از وقوع بحران، برای رویارویی با آن آماده باشید. مدیران نباید صرفاً منتظر وقوع یک اتفاق ناخوشایند باشند تا برای آن برنامه‌ریزی کنید؛ بلکه باید از قبل خود را برای رویارویی با بحران‌های احتمالی آماده کنند. آماده شدن برای شرایط ریسک‌پذیر یا بحران که به آن «فرآیند مدیریت ریسک» (Risk Management Process) می‌گویند، باعث کاهش اقدامات احتمالی و حساب‌نشده در وضعیت بحران می‌شود.
در همین راستا، Momentive نحوه واکنش مدیران در هنگام وقوع رکود اقتصادی را نیز مورد مطالعه قرار داده است. بر اساس این نظرسنجی، حدود ۷۲ درصد از مدیران می‌توانند به‌سرعت با تعیین یک استراتژی روشن، اعضای تیم را با یکدیگر هماهنگ کنند؛ این در حالی است که حدود یک چهارم از آن‌ها اغلب با عدم واکنش، واکنش بیش از حد یا واکنش اشتباه به بحران پاسخ می‌دهند.
شهرت تجاری و تجربه مشتری، عوامل نجات‌بخش کسبوکارها
بدیهی است که اکثر مدیران در شرایط بحران بر نقاط قوت خود تمرکز می‌کنند؛ در همین راستا، بسیاری از مدیران تثبیت شهرت جهانی یا ارتقای تجربه مشتری را از عوامل مهم برای نجات کسبوکارها از دل بحران‌ها معرفی می‌کنند.
از نظر نیمی از مدیران (۵۲ درصد)، تثبیت شهرت تجاری برند با افزایش اعتماد به‌نفس آن‌ها، باعث خروج از شرایط بحرانی می‌شود؛ در صورتی که ۴۸ درصد دیگر، معتقدند ایجاد تجربه مناسب برای مشتری چیزی است که آن‌ها را بحران‌ها نجات می‌دهد. این مدیران کسانی هستند که بهینه‌سازی محصولات و خدمات را به راه‌اندازی محصول جدید در زمان رکود ترجیح می‌دهند.
جالب است بدانید تنها ۱۳ درصد مدیران، تکیه و اعتماد به کارشناسان خارجی را راه نجات خود می‌دانند.
اهمیت داده‌ها در تصمیم‌گیری مدیران
مدیرانی که به توانایی‌های شرکت خود اعتماد دارند، تصمیم‌گیری بر اساس داده‌ها را یک مزیت استراتژیک می‌دانند و تمایل زیادی به استفاده از داده‌ها و تحقیق بازار دارند. از این رو، جمع‌‌آوری داده‌های دقیق و به‌روز، مهم‌ترین چیزی است که پاسخ‌دهندگان به نظرسنجی Momentive برای تصمیم‌گیری و سازگاری با شرایط بحرانی به آن اشاره کرده‌اند؛ تا جایی که ۵۸ درصد مدیران، جمع‌‌آوری دیدگاه‌ها و چشم‌انداز‌های موجود را امری ضروری برای درک آینده صنعت می‌دادند. همچنین ۵۷ درصد از شرکت‌کنندگان، کاهش تحقیقات بازار در طول بحران را بسیار یا بسیار زیاد خطرناک عنوان کرده‌اند.
سرعت عمل، رمز بقا در موقعیت بحران
در هنگام وقوع بحران، این سرعت عمل مدیران در شناسایی تاثیرات نامطلوب آن و پیدا‌کردن راه‌حل‌ها است که کسب‌وکارشان را نجات می‌دهد. تحقیقات کارشناسان در این زمینه نیز حاکی از آن است که سرعت عمل مدیران در مدیریت بحران و تعیین استراتژی‌ها، مهم‌ترین عنصر حفظ و بقا در رکود اقتصادی است.
در ادامه، مدیرانی که به توانایی‌های خود اعتماد دارند، تصمیم‌گیری سریع، همسو شدن با استراتژی‌ها، اجرای سریع آن‌ها و جهت‌دادن به تیم‌های اجرایی را از عوامل مهم و تاثیرگذار در مدیریت بحران نام برده‌اند.
ارتباط و خلاقیت، رمز موفقیت مدیریت بحران
در کنار همه عواملی که از آن‌ها نام برده شد مانند استفاده از داده‌ها، سرعت عمل، ارتقای تجربه مشتری و شهرت جهانی، ارتباط با ذی‌نفعان و همکاری با آن‌ها در حل مشکلات به کسبوکارها و مدیران کمک می‌کند تا با توان بیشتری با چالش‌ها مقابله کنند.
علاوه بر این، الهام گرفتن از راهکار‌های مدیریتی کسبوکارها در بحران‌های مشابه و ترکیب آن با چاشنی خلاقیت و با ارائه یک تجربه جدید به مشتریان، باعث حفظ و بقای کسب‌وکار می‌شود. مهم این است که مدیران بدانند چگونه در شرایط بحرانی، تیم را حفظ کنند و از ظرفیت‌های تیم خود برای دوام آوردن در چنین وضعیتی بهره ببرند.
پیشنهاد «رسانه قطبنما»:
چطور کسب‌وکار خود را در شرایط بحرانی نجات دهیم؟ + ۵ نمونه جهانی
