رسانه قطبنما: این روزها با وجود بحران کمبود نیروی کار متخصص، آموزش گردشگری در دانشگاه‌ها، آموزشگاه‌های عالی و موسسات به یکی از موضوعات مهم و قابل بحث تبدیل شده است.
پیش‌بینی شورای جهانی سفر و گردشگری (WTTC) از ایجاد ۱۲۶ میلیون شغل جدید در این صنعت سفر و گردشگری در طول سال‌های ۲۰۲۲ تا ۲۰۳۲ میلادی نیز نشان می‌دهد، آموزش گردشگری و پرورش نیروی متخصص تا چد می‌تواند در آینده سودمند باشد. به همین دلیل، بسیاری از علاقه‌مندان به سفر و کارآفرینی در گردشگری برای کسب تجربیات بیشتر به سراغ دوره های رسمی آموزش گردشگری و هتلداری در موسسات زیر نظر وزارت میراث فرهنگی و گردشگری می‌روند.
در ادامه این مطلب با معرفی دوره های رسمی آموزش گردشگری و هتلداری در موسسات مختلف به شما کمک می‌کنیم تا چگونه با گذراندن پرداخته می‌پردازیم و پس از آن، با دورههای تخصصی گردشگری و هتلداری برای تبدیل شدن به یک راهنمای خبره، مدیر فنی بند ب و بند الف یا مدیر هتل با تجربه بیشتر آشنا خواهیم شد.
اطلاعات کامل‌تر درباره رشته گردشگری در دانشگاه را می‌توانید در مطلب «معرفی رشته گردشگری از دبیرستان تا دکتری» مطالعه کنید.
آنچه در این مقاله می‌خوانید:
دوره های آموزشی گردشگری سازمان میراث فرهنگی
وزارت میراث فرهنگی و گردشگری دورههای متنوعی را تحت عنوان دوره های آموزش گردشگری در حوزه‌ها و بخش‌های مختلف ارائه می‌دهد. برخی از این دوره‌ها در زمینه مدیریت آژانس‌های مسافرتی و هتل‌ها و برخی دیگر، در حوزه راهنمایان گردشگری دسته‌بندی می‌شود.
۳ دوره جامع و تخصصی برای داوطلبان آموزش گردشگری که از مهم‌ترین بخش‌های آموزش گردشگری به شمار می‌روند، عبارتند از:
- دوره های راهنمای گردشگری
- دوره «مدیریت فنی بند ب» ویژه آژانس‌ها و دفاتر خدمات مسافرتی جهت مدیریت تور
- دوره «مدیریت فنی بند الف» ویژه آژانس‌ها و دفاتر خدمات مسافرتی در بخش صدور بلیط هواپیما
هر یک از دوره های آموزش گردشگری و هتلداری، دارای سرفصل‌ها و بخش‌های متعددی هستند و در موسسات و آموزشگاه‌های گردشگری زیر نظر وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به علاقه‌مندان تدریس می‌شوند. علاوه بر این‌ها، دورههای دیگری نیز وجود دارد که به‌صورت تخصصی به بخش‌های مختلف گردشگری مانند گردشگری کودک، زمین گردشگری، پرنده‌نگاری و.. اختصاص دارد.
در ادامه، با برخی از دورههای آموزش گردشگری و زیر‌مجموعه آنها آشنا خواهیم شد.
دوره راهنمایان گردشگری
دوره راهنمای گردشگری در آموزشگاه‌ها به دورههای مختلفی تقسیم می‌شوند؛ مانند:
- دوره راهنمای ایرانگردی و جهانگردی
- دوره راهنمای طبیعتگردی
- دوره راهنمایان محلی (دوره بلد محلی)
- دوره راهنمایان زمین گردشگری یا ژئوتوریسم
هر یک از این دوره‌ها سرفصل‌های خاص خود را دارند. به جز این دوره‌ها، دوره های راهنمای گردشگری دیگری نیز وجود دارند که به صورت تخصصی بر حوزه‌های خاص مانند راهنمای تور کوهستان، راهنمای تور دوچرخه و… تمرکز دارند.
دوره راهنمای ایرانگردی و جهانگردی
دوره راهنمای ایرانگردی و جهانگردی یا به اصطلاح راهنمای تاریخی و فرهنگی یکی از دورههای آموزش گردشگری و هتلداری زیر نظر وزارت میراث فرهنگی و گردشگری است. موضوع اصلی دوره آموزش راهنمای ایرانگردی و جهانگردی، اماکن تاریخی و فرهنگی و سفرهایی است در این حوزه در سطح ایران و جهان برگزار می‌شود.
دوره راهنمای ایرانگردی و جهانگردی، از ۲۱ سرفصل تئوری و ۲ سرفصل عملی برای افزایش مهارت داوطلبان این دوره تشکیل شده است.
افراد می‌توانند با شرکت در این دوره و دریافت مجوز رسمی از وزارت میراث فرهنگی و گردشگری، به عنوان راهنمای گردشگری فعالیت خود را آغاز کنند. همچنین، متقاضیان با شرکت در آزمون زبان تخصصی، می‌توانند کارت بین‌‌المللی تورلیدری خود را برای برگزاری تورهای خارجی دریافت کنند. پیش‌نیاز این دوره، مدرک کارشناسی است. در برخی شرایط، افراد دیپلمه دارای تجربه در زمینه گردشگری نیز می‌توانند با موافقت کمیسیون فنی آموزش و قبولی در مصاحبه، در دوره راهنمای ایرانگردی و جهانگردی شرکت کنند.
دوره راهنمای طبیعتگردی
یکی دیگر از دورههای آموزش گردشگری که توسط وزارت میراث فرهنگی و گردشگری معرفی شده، دوره راهنمای طبیعتگردی یا اکوتوریسم است.
این دوره، مخصوص افرادی است که علاقه زیادی به طبیعت، حیات‌وحش و فعالیت در این زمینه دارند. برای برگزاری تور در طبیعت، داشتن کارت راهنمای گردشگری مورد تایید وزارت میراث فرهنگی و گردشگری ضروری است. در غیر این صورت، برگزاری تور تخلف محسوب می‌شود و در صورت بروز هرگونه حادثه، مسئولیت آن بر عهده شخص برگزارکننده خواهد بود.
دوره راهنمای طبیعتگردی شامل ۳۱ سرفصل تئوری و ۷ سفر عملی است. متقاضیان این دوره نیز می‌توانند با شرکت در آزمون تخصصی زبان، تورهای خارجی طبیعتگردی اجرا کنند.
پیش‌نیاز این دوره، مدرک کارشناسی است. در برخی شرایط افراد دیپلمه دارای تجربه در زمینه گردشگری نیز می‌توانند با موافقت کمیسیون فنی آموزش و قبولی در مصاحبه، در دوره راهنمای طبیعتگردی شرکت کنند.
دوره راهنمای محلی (دوره بلد محلی)
همیشه بومیانی که برای مدت طولانی در یک منطقه زندگی کرده‌اند، راهنمایان بسیار خوبی برای گردشگران و تورها شناخته می‌شوند. این افراد، با تسلط کاملی که به بخش‌های فرهنگی، تاریخی و طبیعی منطقه دارند می‌توانند به‌عنوان یک راهنمای محلی، گردشگران را راهنمایی کنند.
دوره راهنمایان محلی، مخصوص این افراد است که در برخی از آموزشگاه‌ها تدریس می‌شود. این دوره آموزش گردشگری به افراد محلی کمک می‌کند تا با فعالیت در زمینه گردشگری، در محل زندگی خود به کسب درآمد بپردازند.
دوره راهنمای زمین‌‌گردشگری یا ژئوتوریسم
دوره آموزشی راهنمای زمین گردشگری یا «ژئوتوریسم»، یکی از دورههای کوتاه‌مدت آموزش گردشگری و مصوب وزارت گردشگری است که به جاذبه‌های زمین‌شناسی و ژئومورفولوژی می‌پردازد. تفاوت راهنمای زمین‌‌گردشگری با راهنمای طبیعتگردی در آن است که راهنمای تخصصی زمین‌‌گردشگری بر خلاف راهنمای اکوتوریسم، به میراث بی‌جان طبیعی و به صورت تخصصی‌تر می‌پردازد. دوره آموزشی راهنمای زمین‌‌گردشگری، از ۲۶ سرفصل تئوری و ۵ سفر علمی تشکیل شده است. پیش‌نیاز این دوره در برخی از آموزشگاه‌ها، حداقل مدرک کارشناسی (مورد تایید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری) عنوان شده است.
دوره مدیریت هتلداری
هتل‌ها یکی از بخش‌های مهم صنعت گردشگری هستند که موفقیت یا شکست آنها، به عملکرد مدیران‌شان بستگی دارد. مدیر هتل، باید در کنار آگاهی نسبت به قوانین هتلداری، با تکنیک‌های مدیریت کاملا آشنا باشد. علاوه بر این، بودجه‌بندی، برنامه‌ریزی، سازماندهی، هماهنگی و کنترل تمامی خدمات هتل بر عهده مدیر است.
دوره مدیریت هتلداری، به عنوان یکی دیگر از دورههای آموزش گردشگری و هتلداری، شامل ۱۷۸ ساعت آموزش می‌شود و به افراد کمک می‌کند تا هرآنچه که باید برای اداره موفق یک هتل بدانند، بیاموزند. مهارت‌های پیش‌نیاز شغل مدیریت هتل عبارتند از:
- حداقل تحصیلات لیسانس کلیه رشته‌ها
- سلامت کامل جسمانی و روان
- مهارت در زبان انگلیسی در حد Intermediate
- مدرک ICDL فنی و حرفه‌ای
- دارای مهارت کار با کامپیوتر
دوره مدیر فنی
دوره مدیر فنی وزارت گردشگری مختص کسانی است که می‌خواهند در زمینه صدور بلیط‌های داخلی و خارجی، طراحی و فروش تورها و مدیریت و تاسیس آژانس‌های مسافرتی فعالیت کنند.
آموزش گردشگری در این مورد به دو بخش زیر تقسیم می‌شود:
- مدیر فنی بند الف
- مدیر فنی بند ب
در ادامه با هر یک از این دوره‌ها آشنا می‌شویم.
دوره مدیریت فنی بند الف
دوره مدیریت فنی بند «الف»، ویژه آژانس‌ها و دفاتر خدمات مسافرتی در بخش صدور بلیط هواپیما است. مدیر فنی بند الف (صدور بلیط) از دورههای کوتاه‌مدت آموزش گردشگری زیر نظر سازمان هواپیمایی کشوری است که جهت آموزش اصول و مبانی صدور بلیط هوایی برگزار می‌شود. برای اخذ این مدرک، ابتدا باید دوره مقدماتی را سپری و پس از گذراندن دوره پیشرفته و دور صدور بلیط الکترونیکی، اقدام به دریافت مدرک مدیر فنی بند الف کرد. دارندگان مدرک مدیر فنی بند الف با سابقه ۳ سال کار مرتبط، می‌توانند آژانس مسافرتی تاسیس کنند.
دفاتر بند الف، آژانس‌های خدمات مسافرتی هستند که فعالیت آنها فقط مربوط به فروش و صدور بلیط (بلیط‌های داخلی و خارجی) است. همچنین فعالیت‌هایی مانند ذخیره و صدور بلیط قطار و اتوبوس هم تحت نظارت این دفاتر انجام می‌شود. پیش‌نیاز این دوره داشتن حداقل مدرک تحصیلی دیپلم، آشنایی با زبان انگلیسی (ترجیحی) و تصویر مدرک دوره مقدماتی (Basic) برای شرکت در دوره پیشرفته (Advanced) است.
جزئیات بیشتر درباره این دوره را می‌توانید در اینجا بخوانید.
دوره مدیریت فنی بند ب
دوره مدیریت فنی بند «ب» ویژه افرادی است که می‌خواهند آژانس‌های مسافرتی برگزارکننده تور تاسیس کنند. این دوره، با هدف آموزش اصول و مبانی مدیریت امور فنی آژانس‌ها و دفاتر خدمات مسافرتی طراحی شده و داشتن مدرک مدیریت فنی بند ب، یکی از شرایط اصلی تاسیس آژانس‌های گردشگری و مسافرتی است.
مدیر فنی بند ب در دفاتر خدمات مسافرتی، مسئول طراحی و فروش تورها و نظارت بر کانترهای فروش است. دوره مدیریت فنی بند ب از ۱۱ سرفصل تئوری تشکیل شده و برای کسب تجربه عملی، متقاضیان باید ۶۰ ساعت کارورزی در یکی از آژانس‌های مسافرتی بگذرانند.
پیش‌نیاز این دوره، مدرک کارشناسی و تسلط به زبان انگلیسی است. در برخی شرایط افراد دیپلمه دارای تجربه در زمینه گردشگری نیز می‌توانند با موافقت کمیسیون فنی آموزش و قبولی در مصاحبه، در دوره مدیر فنی بند ب شرکت کنند.
جزئیات بیشتر درباره این دوره را می‌توانید در اینجا بخوانید.
دوره مدیریت عمومی تاسیسات گردشگری
دوره مدیریت عمومی تاسیسات گردشگری که بسیاری از فراگیران آن را به نام دوره مدیریت هتلداری می‌شناسند، با هدف تربیت نیروی انسانی متخصص برای مدیریت انواع تاسیسات گردشگری طراحی شده و یکی از شروط الزامی برای دریافت کارت مدیریت، صدور و تمدید کارت مدیران تاسیسات گردشگری است.
تاسیسات گردشگری این دوره شامل بخش‌های متنوعی مانند انواع اقامتگاه‌ها، کلیه مراکز تفریحی، واحدهای پذیرایی، مراکز گردشگری ساحلی و دریایی، انواع دهکده سلامت و… می‌شوند و به افراد فعال در این حوزه‌ها کمک می‌کند تا به خدمت‌رسانی به گردشگران و کسب درآمد از این طریق بپردازند.
مدت دوره آموزشی کوتاه‌مدت ۱۸۴ ساعت، شامل ۱۲۸ ساعت آموزش تئوری و ۵۶ ساعت آموزش عملی است. همچنین ۳۰ ساعت از آموزش‌های عملی دوره، با همکاری تشکل‌های حرفه‌ای در محل تاسیسات گردشگری برگزار می‌شود.
اعتبار گواهینامه دوره مدیریت هتلداری، از تاریخ صدور به مدت ۵ سال است و متقاضیان پس از اتمام این مدت، باید در دوره بازآموزی مدیریت عمومی تاسیسات گردشگری شرکت کنند. گذراندن دوره مورد نظر برای متقاضیان حضور در دورههای مدیریت تخصصی تاسیسات گردشگری الزامی است.
دوره آشپزی
تجربه غذاها و طعم‌های جدید بخش مهمی از سفر و گردشگری است و گردشگران زیادی به اقصی نقاط جهان سفر میکنند تا تجربه‌های جدید در این زمینه کسب کنند. به همین دلیل، هنر آشپزی و ترکیب آن با رنگ‌وبوی فرهنگ و تاریخ هر منطقه، به یکی از جذابیت‌های این صنعت تبدیل شده است. از این رو، برخی از موسسات گردشگری برای پرورش نیروی حرفه‌ای، اقدام به برگزاری دورههای عمومی و تخصصی آشپزی میکنند.
دوره آشپزی در زمینه‌های مختلف، از جمله آشپزی ملل، آشپزی ایرانی، فست فودها، سوشی یا در زمینه آموزش و تربیت نیروهای متخصص در بخش آشپزی برگزار می‌شود.
دوره کافی شاپ و نوشیدنیها و شیرینی‌‌پزی
در کنار دورههای آشپزی، برخی از موسسات گردشگری و هتلداری، دورههای آموزشی ویژه‌ای در زمینه‌های کافی‌شاپ و نوشیدنیها، باریستا، مدیریت کافی‌شاپ و شرینی‌پزی برگزار میکنند.
موسسات دوره های آموزش گردشگری
موسسات دوره های آموزش گردشگری، امروزه به یکی از بازو‌های اصلی آموزش گردشگری و پرورش نیروهای مختصص در کشور تبدیل شده‌اند. برخی از این موسسات، علاوه بر برگزاری دوره های آموزش گردشگری زیر نظر وزارت میراث فرهنگی، به طور اختصاصی به آموزش دورههای کوتاه‌مدت یا تخصصی مانند دوره راهنمایان گردشگری کودک، دوچرخه‌سواری، کوهستان و… نیز می‌پردازند.
اسامی موسسات برگزارکننده دورههای آموزشی گردشگری و هتلداری معتبر، براساس آنچه در وب‌سایت وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی درج شده، در فایل زیر قابل دسترس است. نکته مهم اینکه، آخرین به‌روزرسانی این لیست در وب‌سایت وزارت‌خانه، تا بهمن ۱۳۹۹ انجام شده است. بنابراین، برای اطلاع دقیق‌تر در این زمینه، پیشنهاد می‌کنیم از طریق شماره‌های مندرج در فایل زیر، با موسسات در تماس باشید.
لیست موسسات دوره های آموزش گردشگری هتلداری را از اینجا دانلود کنید.
پیشنهاد «رسانه قطبنما»:
