رسانه قطبنما: بنابر آمارهای رسمی، حدود ۳۵۰۰ مجوز با عنوان اقامتگاه بومگردی در کشور صادر شده؛ این درحالی است که به گفته رئیس جامعه اقامتگاه‌های بومگردی کشور، همه این اقامتگاه‌ها فعال نیستند و علاوه بر این، تعداد بومگردی‌های بدون مجوز احتمالا چند برابر اقامتگاه‌های قانونی است.
به گزارش «رسانه قطبنما»، تا همین چند سال پیش، بومگردی‌ها به رسمیت شناخته نمی‌شدند و فعالیت آن‌ها همواره زیر سوال بود. اما از زمان دولت دهم و یازدهم، توجه‌ها به این شکل جدید از مراکز اقامتی جلب شد؛ تا آنجا که راه‌اندازی ۲۰۰۰ اقامتگاه بومگردی در دستور کار قرار گرفت. این موضوع البته، انتقاد کارشناسان را در پی داشت و بسیاری از آن‌ها معتقد بودند که افزایش بومگردی‌ها بدون در نظر گرفتن ظرفیت مقاصد و توجه به آموزش جامعه محلی، می‌تواند آسیب‌زا باشد.
حالا یاور عبیری، رئیس جامعه اقامتگاه‌های بومگردی کشور، از آموزش فعالان بومگردی و نظارت و ارزیابی اقامتگاه‌ها خبر می‌دهد. او در گفتگو با «رسانه قطبنما» همچنین از تلاش‌ها برای راه‌اندازی پلتفرم رزرواسیون بومگردی‌های دارای مجوز خبر داده و می گوید: «در راستای معرفی بهتر و بیشتر اقامتگاه‌های دارای مجوز، با اپلیکیشن «نشان» مذاکره کرده‌ایم تا بتوانیم اقامتگاه‌های دارای مجوز را در این اپلیکیشن جانمایی کنیم. به این ترتیب، در مرحله اول قرار است ۱۰۰ اقامتگاه در نقشه‌های «نشان» ثبت شوند و در مراحل بعد، تمام اقامتگاه‌ها جانمایی می‌شوند.»
بروکراسی، بلای جان فعالیت قانونی بومگردی‌ها
بررسی‌ها نشان می‌دهد که تعداد مجوزهای صادرشده برای بومگردی‌ها، ۱.۵ برابر آن چیزی است که قبلا هدف‌گذاری شده بود. با این وجود، هنوز بسیاری از بومگردی‌ها بدون مجوز فعالیت می‌کنند. کارشناسان، یکی از اصلی‌ترین دلایل این معضل را دردسرها و بوروکراسی اداری عنوان می‌کنند.
یاور عبیری، رئیس جامعه اقامتگاه‌های بومگردی کشور، اما معتقد است دریافت مجوز برای اقامتگاه‌های بومگردی می‌تواند مزایای مختلفی داشته باشد. او در این باره به «رسانه قطبنما» می‌گوید: «درحال حاضر، دریافت مجوز برای اقامتگاه‌های بومگردی این مزیت را دارد که بتوانند از تسهیلات وزارت میراث فرهنگی و گردشگری استفاده کنند. علاوه بر این، صاحبان اقامتگاه‌ها برای اخذ مجوز باید دوره آموزشی تخصصی بگذرانند. این موضوع اگرچه ممکن است برای آن‌ها هزینه‌بر باشد اما با افزایش دانش صاحبان و کارکنان اقامتگاه‌ها، این کسب‌وکارها در بلندمدت می‌توانند بهتر توسعه یابند و کیفیت خدمات را افزایش دهند. این، به بومگردی‌ها در حرفه‌ای شدن کمک خواهد کرد.»
از طرف دیگر، عبیری بر مزایای قانونی بودن اقامتگاه‌ها برای مهمانان و گردشگران نیز تاکید می‌کند: «وقتی اقامتگاهی مجوز داشته باشد، امنیت بیشتری دارد و در برابر نهادهای نظارتی نیز پاسخگو می‌شود. این موضوع، خیال گردشگران را نیز راحت می‌کند و آن‌ها مطمئن می‌شوند که در صورت بروز هرگونه تخلف، امکان پیگیری قانونی دارند.»
با این‌همه، این فعال بومگردی نیز معتقد است که بوروکراسی اداری تاکنون باعث شده که بسیاری از صاحبان اقامتگاه‌های بومگردی، قید دریافت مجوز را بزنند و از چرخه فعالیت قانونی خارج شوند یا اصلا وارد این چرخه نشوند.
آمار ورشکستگی بومگردی‌ها
اما در چند سال گذشته، بسیاری از کسب‌وکارهای سفر به دلایل مختلف از جمله حوادث آبان ۱۳۹۸، سرنگونی هواپیمای اوکراینی در سال ۱۳۹۸، کرونا، تورم و تحولات اجتماعی ۱۴۰۱ در ایران، دچار چالش‌های اساسی شدند و بسیاری از آن‌ها نیز به ورطه نابودی افتاده‌اند.
عبیری در این باره می‌گوید: «این اتفاقات، به ویژه کرونا، آسیب زیادی به گردشگری زد و ما هنوز رونق دوره قبل از کرونا را نداریم. بسیاری از اقامتگاه‌ها تعطیل شدند و برخی دیگر، هنوز به سختی قسط وام‌ها و هزینه‌های جاری خود را می‌پردازند و از طرف دیگر، وضعیت تورم و اقتصاد در کشور هم باعث شده، چرخ گردشگری مانند سابق نچرخد.»
به گفته رئیس جامعه اقامتگاه‌های بومگردی کشور، آمار دقیقی از تعداد اقامتگاه‌های بومگردی تعطیل‌شده موجود نیست. اما با این‌همه، عبیری می‌گوید که روند راه‌اندازی بومگردی‌ها متوقف نشده؛ اگرچه با سرعت کمتری پیش می‌رود.
جزئیات دوره آموزشی بومگردی‌ها
آن‌طور که عبیری می‌گوید «مدیران اقامتگاه‌ها برای دریافت مجوز فعالیت، باید دوره‌های آموزشی بگذرانند.» پیش از این، صاحبان و کارکنان اقامتگاه‌ها باید دوره تاسیسات عمومی را می‌گذراندند که به باور رئیس جامعه اقامتگاه‌های بومگردی کشور، چندان برای فعالان بومگردی مفید نبود: «قبلا مدیران بومگردی‌ها موظف بودند دوره‌ای را بگذرانند که به صورت عمومی برای همه تاسیسات گردشگری بود و سرفصل‌های آن ربطی به اقامتگاه‌های بومگردی نداشت. اما با پیگیری‌های جامعه اقامتگاه‌های بومگردی کشور و همکاری وزارت گردشگری و اداره آموزش این وزارتخانه، قرار شد ما سرفصل‌های تخصصی در حوزه بومگردی را به این اداره ارائه دهیم تا این سرفصل‌ها جایگزین شوند.»
به گفته عبیری، طی یکی دو ماه آینده اگر اداره آموزش معاونت گردشگری وزات میراث فرهنگی، سرفصل‌های ارائه‌شده را تایید کند، این سرفصل‌ها برای اجرا به موسسات آموزشی گردشگری ارجاع داده می‌شود. به این ترتیب، به زودی دوره‌های تخصصی آموزشی برای کارکنان بومگردی‌ها، با حضور اساتید و مربیان مورد تایید جامعه اقامتگاه‌های بومگردی آغاز خواهند شد.
این درحالی است که تاکنون دوره‌ای به این شکل برگزار نشده و دوره‌های آموزشی اجراشده، به صورت کارگاه‌های کوتاه مدت و یا کارگاه‌های انتقال تجربه بوده است.
بومگردی‌ها درجه‌بندی می‌شوند
یکی دیگر از چالش‌های همیشگی در ارائه خدمات بومگردی‌ها، نبود نظارت و ارزیابی صحیح و تخصصی در این زمینه است. اما حالا، رئیس جامعه اقامتگاه‌های بومگردی کشور از آغاز فرآیند ارزیابی اقامتگاه‌های بومگردی خبر می‌دهد: «در حال حاضر، ارزیابی اقامتگاه‌ها توسط شرکت‌های عامل تطبیق در سطح کشور در حال انجام است و باید هرچه زودتر تکمیل شود. علاوه بر این، قرار است بین ۱۵ تا ۲۰ نفر از همکاران بومگردی‌ها نیز دوره‌های ارزیابی را بگذرانند و بعد از اتمام دوره تخصصی ارزیابی بومگردی، می‌توانند در بخش فعالیت داشته باشند.»
به باور این فعال بومگردی، به این ترتیب سطح کیفی اقامتگاه‌ها به صورت واقعی مشخص می‌شود و آن دسته از اقامتگاه‌هایی که شاخص‌های مدنظر را نداشته باشند و به تعبیری، بومگردی واقعی نباشند، از رده خارج می‌شوند.
او با اشاره به اینکه شاخص‌های ارزیابی با مشورت جامعه اقامتگاه‌های بومگردی کشور تعیین‌شده، درباره درجه‌بندی اقامتگاه‌ها نیز توضیح می‌دهد: «بر مبنای همین ارزیابی‌ها، درجه‌بندی بومگردی‌ها هم انجام خواهد شد؛ برخی ممکن است ارتقای درجه داشته باشند و برخی دیگر نیز ممکن است تنزل درجه داشته باشند.»
اما مهم‌ترین مزایای ارزیابی بومگردی‌ها چیست؟ عبیری می‌گوید: «بعداز ارزیابی، مجوز‌ها به‌جای یک ساله، به صورت سه ساله صادر می‌شود و بعد از سه سال نیز، اگر شکایتی از بومگردی متقاضی مجوز نشود، اداره کل استان می‌تواند تا سه سال دیگر هم پروانه فعالیت را تمدید کند.»
تغییر فرآیند نرخ‌گذاری بومگردی‌ها
قیمت‌گذاری خدمات بومگردی‌ها، یکی از موضوعات بحث‌برانگیز در این حوزه است. از طرفی، گردشگران بعضا معتقدند که خدمات بومگردی‌ها گران شده و نرخ‌گذاری باید به صورت واحد انجام شود. از طرف دیگر، فعالان بومگردی بر این باورند که علاوه بر درنظر گرفتن تورم افسار گسیخته، باید به این نکته توجه داشت که نمی‌توان یک نرخ واحد برای بومگردی‌ها در نواحی مختلف کشور و با سطوح مختلف خدمات در نظر گرفت.
عبیری درباره فرآیند قیمت‌گذاری خدمات بومگردی‌ها نیز می‌گوید: «در حال حاضر، استان‌ها با هم نرخ‌های متفاوتی دارند و روند به این شکل است که انجمن‌های استانی، نرخ پیشنهادی خود را به ادارات کل استانی ارائه می‌دهند و نرخ هر استان، جداگانه نهایی می‌شود. الان چون هنوز ارزیابی‌ها انجام نشده، نمی‌توان به نرخ‌گذاری پایبند بود. زمانی که ارزیابی انجام شود، نرخ‌گذاری هم منطقی خواهد شد و دست بومگردی‌ها برای افزایش و کاهش نرخ، متناسب با زمان اوج سفر و کاهش سفر باز خواهد بود. به این ترتیب، فقط یک سقف قیمت تعیین می‌شود که کسب‌وکارها باید به آن پایبند باشند.»
دو شب اقامت = یک شب اقامت رایگان
رئیس جامعه اقامتگاه‌های بومگردی کشور یک خبر خوب هم برای ایرانگردها دارد: «ما برای جذب مهمانان و در راستای ایجاد تسهیلات سفر برای خانواده‌ها، طرحی را برای تابستان ارائه کردیم که بر اساس آن، هر کدام از مهمانان بومگردی‌ها در صورت رزرو سه شب اقامت، می‌توانند یک شب اقامت رایگان داشته باشند. این تسهیلات از سوی اکثر اقامتگاه‌های بومگردی اعمال خواهد شد.»
به نظر می‌رسد در شرایطی که سفر به کالایی لوکس برای اکثر ایرانی‌ها تبدیل شده، استفاده از ظرفیت اقامتگاه‌های بومگردی می‌تواند یکی از راه‌های منطقی کردن هزینه‌های سفر باشد. هزینه اقامت در این مراکز اقامتی، اگرچه دیگر چندان ارزان نیست اما همچنان نسبت به دیگر اشکال اقامت، ارزان‌تر است. آموزش فعالان این حوزه، نظارت بر فعالیت بومگردی‌ها و درجه‌بندی آن‌ها می‌تواند به توسعه و رشد این کسب‌وکارها کمک کند.
پیشنهاد «رسانه قطبنما»:
