رسانه قطبنما: حتما با شنیدن عبارت گردشگری دوچرخه، به‌یاد دوچرخه‌سوارانی می‌افتید که با لباس مخصوص و دوچرخه‌هایی که چندین خورجین از آن آویزان است، بارها در جاده‌ها و مسیرهای مختلف از کنارتان عبور کرده‌اند؛ اما منظور از گردشگری دوچرخه چیست؟
گردشگری دوچرخه، لذت یک سفر پایدار
گردشگری دوچرخه یا سایکل توریسم به هرگونه سفری گفته می‌شود که با دوچرخه و به‌قصد لذت، تفریح و ماجراجویی انجام می‌شود. دوچرخه‌سواری یکی از پاک‌ترین شیوه‌های حمل‌ونقل در جهان است که نقش بسزایی در رونق گردشگری پایدار دارد. اما آیا گردشگری دوچرخه، به دوچرخه‌سواران حرفه‌ای محدود می‌شود؟ مقاصد گردشگری دوستدار دوچرخه در ایران کدام است؟
در این مطلب به این سوالات پاسخ می‌دهیم.
آنچه درباره گردشگری دوچرخه باید بدانید:
گردشگری دوچرخه چیست؟
گردشگری با دوچرخه یا همان بایسیکل توریسم (Bicycle Tourism)، که با نام سایکل توریسم هم شناخته می‌شود، عبارت است از هرگونه فعالیت مرتبط با سفر، تفریحی یا ماجراجویانه، که با استفاده از دوچرخه و با هدف لذت‌بردن، و نه ورزش و تمرین حرفه‌ای، انجام می‌شود.
گردشگری دوچرخه مختص دوچرخه‌سواران حرفه‌ای نیست و هر شخصی که بتواند با دوچرخه برای لذت و تفریح سفر کند، در این دسته قرار می‌گیرد. با در نظر گرفتن وسعت تنوع سفرهایی که می‌توان با دوچرخه انجام داد، گردشگری دوچرخه می‌تواند یک سفر کوتاه درون‌شهری چند ساعته، یا یک سفر طولانی‌مدت دور دنیا با دوچرخه باشد.
از مناطق و جاده‌های کوهستانی گرفته، تا سواحل، مناطق بکر جنگلی، کویر، جاذبه‌های گردشگری، مناطق تاریخی، روستاها و غیره، هر مقصدی می‌تواند یک مقصد گردشگری دوچرخه باشد.
علاوه بر مزایای روشن دوچرخه‌سواری برای سلامتی و تندرستی، سرعت پایین دوچرخه‌سواری در مقایسه با سایر شیوه‌های حمل‌ونقل، این فرصت را برای گردشگران دوچرخه‌سوار فراهم می‌کند تا از مسیر سفر به اندازه مقصد لذت ببرند و ارتباط عمیق‌تری با جوامع محلی برقرار کنند. در همین راستا، گردشگری دوچرخه زیر مجموعه گردشگری آهسته یا Slow Tourism قرار دارد که از مشخصه‌های آن، فاصله کوتاه بین مقاصد، تاثیرات زیست‌محیطی کمتر و تاکید بیشتر بر کیفیت نسبت به کمیت بازدیدهای توریستی است.
گردشگری دوچرخه، نوعی گردشگری پایدار نیز محسوب می‌شود. انتخاب دوچرخه به‌جای سایر روش‌های حمل‌ونقل، می‌تواند تاثیرات مثبت زیادی بر طبیعت و اقتصادهای محلی داشته باشد؛ چراکه با فاصله‌گرفتن گردشگران دوچرخه‌سوار از مقاصد گردشگری انبوه سنتی، مزایای اقتصادی سفر آن‌ها می‌تواند مناطق دورافتاده‌تر و روستایی را توانمند کند و انگیزه‌ای برای مراقبت از مناطق حفاظت‌شده باشد که اغلب برای بسیاری از گردشگران دوچرخه‌سوار جذاب است.
به همین دلیل، مجمع عمومی سازمان ملل متحد، با توجه به اینکه دوچرخه‌سواری به‌طور مستقیم با ۱۱ هدف از ۱۷ هدف برنامه توسعه پایدار این سازمان ارتباط دارد، از سال ۲۰۱۸ میلادی، روز ۳ ژوئن (۱۴ خرداد) را به‌عنوان روز جهانی دوچرخه نامگذاری کرده است تا توجه جهانیان را به رابطه دوچرخه‌سواری و توسعه پایدار جلب کند.
انواع سبک‌های گردشگری با دوچرخه
بر اساس اطلاعات وب‌سایت Bicycle Touring Pro، که یکی از محبوب‌ترین وب‌سایت‌ها و منابع اطلاعاتی در زمینه برگزاری تورهای دوچرخه‌سواری در جهان است، و همچنین، وب‌سایت Adventure Cycling، برخی از انواع سبک‌های گردشگری با دوچرخه عبارتند از:
- تورهای دوچرخه‌سواری: تورهای فردی یا تورهای سازماندهی‌شده که می‌تواند از کمتر از یک روز تا چند روز باشد. این تورها، از جاده‌های آسفالت گرفته تا خاکی، برفی، یخی و غیره، در مسیرهای مختلفی برگزاری می‌شوند و می‌تواند بدون اقامت یا با اقامت در هتل، هاستل، اقامتگاه بومگردی، خانه مردم محلی یا کمپ در طبیعت باشد. در این تورها، می‌توان بخشی از مسیر یا تمام مسیر را با دوچرخه رکاب زد.
- چرخگردی (Bikepacking): به‌نوعی از سفر با دوچرخه اطلاق می‌شود که دوچرخه‌سوار در حد نیاز، غذا، لباس و سایر وسایل مورد نیاز را با خود حمل می‌کند و اغلب در خارج از مسیرهای اصلی رکاب می‌زند. چرخگردی بیشتر حول تجربه دوچرخه‌سواری است.
- کمپ دوچرخه (Cyclocamping): در کمپ دوچرخه، هدف سفر به طبیعت با دوچرخه و یافتن مکانی دلپذیر برای کمپینگ است.
- تورهای اکتشافی (Expedition Touring): در تورهای اکتشافی با دوچرخه، هدف سفر به مناطق دورافتاده، کشورهای در حال توسعه و مکان‌های دور از جاده‌های اصلی و مسیرهای سنتی دوچرخه‌گردی است.
- دوچرخه‌سواری شهری: در این سبک از گردشگری دوچرخه، فرد از دوچرخه شهری برای مسافرت‌های درون شهری، یا برای رفتن به شهرهای اطراف استفاده می‌کند که در فاصله کوتاهی قرار دارند.
- بازدید از مقصد: در این سبک از گردشگری دوچرخه، گردشگران از دوچرخه برای رسیدن به یک جاذبه گردشگری، روستا یا هر مقصد خاص دیگری استفاده می‌کنند.
- سفر با دوچرخه: منظور از سفر با دوچرخه، سفرهایی است که فرد برای مدت طولانی، از چند ماه گرفته تا چند سال، با دوچرخه سفر می‌کند.
منظور از دوچرخه توریستی چیست؟
برای اینکه گردشگر دوچرخه باشید، نیازی به دوچرخه حرفه‌ای یا خاصی ندارید اما اگر دوست دارید به‌صورت حرفه‌ای گردشگری دوچرخه را ادامه دهید و پا در مسیرهای سخت‌تر و چالشی‌تر بگذارید، توصیه کارشناسان این است که یک دوچرخه توریستی تهیه کنید.
اما منظور از دوچرخه توریستی چیست؟ انواع مختلفی از دوچرخه وجود دارد که ظاهر مشابهی دارند اما برای کاربردهای متفاوتی طراحی شده‌اند. دوچرخه گردشگری ویژگی‌های خاصی دارد تا سفر را برای گردشگر آسان‌تر کند. در ادامه به مهم‌ترین ویژگی‌های دوچرخه توریستی اشاره می‌کنیم:
- عرض تایر دوچرخه توریستی بین دوچرخه‌های جاده و کوهستان و حدود ۴۵ میلی‌متر است. عرض تایر ارتباط مستقیمی با میزان اصطکاک، حفظ تعادل و سرعت دارد.
- دوچرخه توریستی بدنه محکم و در عین حال سبکی دارد. گردشگران دوچرخه که در مسیرهای طولانی رکاب می‌زنند، اغلب وسیله‌های زیادی در طول سفر به همراه دارند که دوچرخه باید قدرت حمل آن‌ها را داشته باشد. دوچرخه‌های توریستی همچنین جای قمقمه آب بیشتری دارد.
- در طراحی دوچرخه توریستی، به عمود نشستن دوچرخه‌سوار اهمیت ویژه‌ای داده می‌شود، چرا که گردشگر به‌دنبال سرعت بالا نیست و در عوض، دوست دارد از مسیر لذت ببرد.
- کیفیت و جنس زین دوچرخه توریستی اهمیت زیادی دارد؛ چرا که دوچرخه‌سوار ساعت‌های طولانی سوار بر دوچرخه باید رکاب بزند.
مقاصد گردشگری دوستدار دوچرخه در ایران
اگر هنوز هم فکر می‌کنید گردشگری دوچرخه، مختص دوچرخه‌سواران حرفه‌ای یا نیازمند خرید یک دوچرخه توریستی است، یا برای اینکه یک گردشگر دوچرخه باشید باید حتما با دوچرخه به دل کوه و دشت بزنید، سخت در اشتباهید.
در ادامه، به معرفی آن دسته از شهرها و مقاصد گردشگری می‌پردازیم که دوستدار دوچرخه هستند. این مقاصد گردشگری دوستدار دوچرخه در ایران، با داشتن مسیرهای ویژه دوچرخه‌سواری، ایستگاه‌های اجاره دوچرخه و مسیرهای هموار، لذت یک گشت شهری با دوچرخه را برای‌تان به ارمغان می‌آورند.
دریاچه‌گردی با دوچرخه در تهران
شاید تصور دوچرخه‌سواری در خیابان‌های شلوغ و پردود پایتخت سخت باشد؛ اما اگر سری به بوستان‌های این شهر بزرگ بزنید، گزینه‌های جذابی برای گردش با دوچرخه پیدا خواهید کرد.
یکی از این تجربه‌های جذاب دوچرخه‌سواری در تهران، مسیر دوچرخه‌سواری دور دریاچه چیتگر است. پیست دوچرخه‌سواری پارک جنگلی سرخه حصار، بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین مسیر دوچرخه سواری تهران با بیش از ۸ کیلومتر طول و مسیر ۳۰ کیلومتری دوچرخه‌سواری در پارک چیتگر هم از دیگر گزینه‌ها برای تهران‌گردی با دوچرخه است. به این لیست پارک ایران زمین، بوستان بهشت مادران، بوستان پیروزی، پیست آزادگان و بوستان نهج‌البلاغه را هم اضافه کنید. در اکثر این پارک‌ها، دوچرخه اجاره داده می‌شود.
در سطح شهر نیز، مسیر دوچرخه‌سواری تعبیه شده اما ایستگاه‌های اجاره دوچرخه مدتی است که دیگر فعال نیستند.
در اصفهان، دور زاینده‌رود بگردید!
تماشای زاینده‌رود آن‌هم وقتی پرآب است، لذتی وصف‌ناپذیر دارد؛ اما این‌بار که سری به اصفهان زدید، حتما یک دوچرخه اجاره و در حاشیه زاینده‌رود، با دوچرخه گشت و گذار کنید. دوچرخه‌سواری در مسیر سنگ‌فرش میدان نقش‌جهان و تماشای آثار تاریخی کم‌نظیر دور تا دور این میدان نیز تجربه جالبی است که باید حتما آن را در این شهر تاریخی امتحان کنید.
در سال‌های گذشته، شهرداری اصفهان در میدان نقش جهان، حاشیه زاینده‌رود و برخی اماکن دیگر، ایستگاه‌هایی برای کرایه دوچرخه قرار داده بود؛ اما متاسفانه این ایستگاه‌ها با وجود استقبال مردم و گردشگران تعطیل شد. البته شهرداری اصفهان قول داده از سال جاری این ایستگاه‌ها را دوباره راه‌اندازی کند.
قشم، لذت دوچرخه سواری در جزیره عجایب
اگر مسافر قشم هستید، باید بگوییم که شما می‌توانید چندین ایستگاه کرایه دوچرخه در جزیره قشم پیدا کنید. پارک ساحلی، پارک زیتون قشم و جاده جنوبی تنها برخی از مسیرهای دوچرخه‌سواری در قشم است که با رکاب‌زدن در آن‌ها می‌توانید علاوه بر تماشای چشم‌انداز دلفریب ساحل از کنار جاذبه‌هایی مثل دره ستارگان نیز گذر کنید.
به‌خاطر داشته باشید تابستان زمان مناسبی برای دوچرخه‌سواری در قشم نیست و در روزهای گرم سال بهتر است دوچرخه‌سواری را به ساعات اولیه صبح که هوا خنک‌تر است، موکول کنید.
کیش با مسیر دوچرخه‌سواری ساحلی
جزیره کیش در کنار همه امکانات و زیبایی‌هایش، یک مسیر دوچرخه‌سواری ۷۵ کیلومتری دارد که از طولانی‌ترین پیست‌های دوچرخه‌سواری در خاورمیانه به شمار می‌رود. با کرایه یک دوچرخه در ایستگاه‌های متعددی که در سطح جزیره وجود دارد، می‌توانید در گذر از این مسیر زیبا، علاوه بر عبور از میان درختان نارگیل و نخل و تماشای سواحل زیبای کیش، از پارک‌ها و مناطق تفریحی متعددی نیز دیدن کنید؛ مثل تماشای کشتی یونانی، فانوس دریایی، شهر باستانی حریره و غیره. این مسیر طولانی مسیرهای فرعی متعددی هم دارد که شما را به گوشه‌وکنار جزیره می‌رساند.
تبریز، قطب دوچرخه‌سواری ایران
تبریز قطب دوچرخه‌سواری کشور است. این شهر زیبا و کوهستانی سال‌ها است میزبان رقابت‌های حرفه‌ای دوچرخه‌سواری بوده؛ اما دوچرخه‌سواری در تبریز مختص حرفه‌ای‌ها نیست. این شهر چند سالی است که طرح دوچرخه‌سواری عمومی رایگان را برای اهالی این شهر راه‌اندازی کرده و بیش از ۳۰ هزار متر مسیر دوچرخه‌سواری دارد.
اگر سری به ائل‌گلی زیبا زدید، حتما یک دوچرخه کرایه کنید. منطقه تاریخی باغمیشه و تفرجگاه کوهستانی عینالی تبریز از دیگر مکان‌هایی است که می‌توانید با دوچرخه، از گشت‌وگذار در آن‌ها لذت ببرید.
مشهد، دوچرخه‌سواری به کام آقایان
مشهد یکی از کلان‌شهرهای ایران است که پیست‌های دوچرخه‌سواری مجهزی دارد اما اگر دوست دارید شهر را با دوچرخه زیر پا بگذارید، چندین ایستگاه کرایه دوچرخه در این شهر فعال است. البته اغلب این ایستگاه‌های درون‌شهری تنها به مردان دوچرخه کرایه می‌دهند و کرایه دوچرخه به زنان، تنها در پارک‌ها و بوستان‌های ویژه زنان انجام می‌شود.
کنگان، با دوچرخه به آرامش دریا بزنید
اگر قرار باشد در میان سواحل زیبای جنوب، به چند ساحل جذاب اشاره کنیم، ساحل خیره‌کننده، آرام و تمیز بندر کنگان، واقع در استان بوشهر، حتما در بین این گزینه‌ها خواهد بود. پارک ساحلی مرجان با چشم‌اندازی سرسبز در ساحل بندر کنگان قرار گرفته و با اجاره دوچرخه به شما کمک می‌کند تا بیشتر از زیبایی سواحل بندر کنگان لذت ببرید.
دوچرخه‌سواری با طعم دریا در انزلی
در میان زیبایی‌های تمام‌نشدنی خطه گیلان، منطقه آزاد انزلی در ۳۰ کیلومتری بندر انزلی، یکی از بهترین گزینه‌ها برای دوچرخه‌سواری است. سازمان منطقه آزاد بندر انزلی، که با نام مجتمع تفریحی کاسپین نیز شناخته می‌شود، با انواع مراکز خرید، رستوران، کافه، آکواریوم، پارک، ساحل زیبا و سایر امکانات تفریحی و گردشگری، ایستگاه‌هایی برای اجاره دوچرخه دارد تا از رکاب‌زدن در این مجتمع تفریحی و تماشای ساحل کاسپین لذت ببرید.
شیراز، عبور از دل تاریخ با دوچرخه
شیراز جزو معدود مقاصدی در ایران است که تور گردشگری دوچرخه‌سواری در آن برگزار می‌شود. تصور کنید سوار بر دوچرخه از ارگ کریم‌خان سفر خود را آغاز کرده و با رکاب‌زدن در کوچه‌وپس‌کوچه‌های قدیمی شیراز، از بازار وکیل، کوچه نارنجستان، باغ عفیف‌آباد، کوچه شمشیرگرها و غیره دیدن کنید.
تا چند ماه پیش، ایستگاه‌های کرایه دوچرخه اشتراکی متعددی در سطح شهر شیراز مشغول به فعالیت بودند اما متاسفانه حالا تعطیل شده‌اند؛ اگرچه شهردای شیراز قول داده به‌زودی این ایستگاه‌ها فعال شوند و گردشگران باز هم بتوانند شیراز زیبا را با دوچرخه کشف کنند.
یزد، شهر دوچرخه‌ها
شاید کمتر کسی بداند، شهر زیبای یزد، روزگاری نه‌چندان دور به شهر دوستدار دوچرخه ایران شهره بوده؛ شهری که یک خیابان داشت و یک دریا دوچرخه! اگر دوست دارید به حال‌وهوای آن روزهای یزد سفر کنید، کافی است یک دوچرخه اشتراکی کرایه کنید و در هر گوشه از بافت تاریخی یزد که دوست دارید، گشت دوچرخه سواری خود را در شهر بادگیرها ادامه دهید.
در گردشگری با دوچرخه این نکات را رعایت کنید
- چه یک ساعت سفر می‌کنید چه چند سال، همواره استفاده از وسایل ایمنی مثل کلاه، زانوبند و غیره را جدی بگیرید.
- در هنگام دوچرخه‌سواری، لباس مناسب دوچرخه را بر تن کنید؛ به‌ویژه اگر قرار است در جاده و یا شب‌هنگام سفر کنید. این کار سبب می‌شود تا رانندگانی که با سرعت در جاده در حال حرکتند، متوجه حضور شما شوند.
- در صورتی که قصد دارید یک سفر طولانی یا چالشی با دوچرخه را شروع کنید، حتما باید روی آمادگی فیزیکی و سلامتی خود کار کنید. یادتان باشد باید مسافت طولانی رکاب بزنید و این مسئله مستلزم داشتن آمادگی بدنی کافی است.
- سرعت حرکت خود را کنترل کنید. رکاب‌زدن با سرعتی بیش از ۷۰ الی ۹۰ کیلومتر، باعث فشار زیادی به زانو می‌شود و به عضلات آسیب می‌رساند.
- دوچرخه اصلی‌ترین بخش سفر در گردشگری دوچرخه است؛ بنابراین باید مراقب سلامتی دوچرخه خود باشید. اگر قصد سفری طولانی را دارید، تجهیزات لازم برای تعمیر احتمالی دوچرخه را به همراه داشته باشید.
- در سفر با دوچرخه همیشه چند بطری آب به‌همراه داشته باشید تا در صورت از دست رفتن آب بدن بر اساس گرما و تعریق، دچار مشکل نشوید. همچنین مصرف غذاهای انرژی‌زا را فراموش نکنید؛ چرا که دوچرخه‌سواری فعالیتی است که انرژی زیادی می‌طلبد.
دوچرخه‌سواری در عین پاک‌بودن از نظر تاثیرات زیست‌محیطی و تاثیر مثبت بر تندرستی افراد، یکی از ارزان‌ترین و در عین حال هیجان‌انگیزترین شیوه‌های سفر است که منافع اقتصادی و اجتماعی بیشتری را عاید مقاصد کمتر شناخته‌شده می‌کند؛ به همین سبب امروزه در سراسر جهان، دولت‌ها برای دستیابی به اهداف توسعه پایدار، سعی در گسترش زیرساخت‌های دوچرخه‌سواری و ترویج گردشگری دوچرخه دارند.
آیا شما هم یک گردشگر دوچرخه هستید؟ چه تجربه‌ای از گردشگری دوچرخه دارید؟ آیا شهر یا روستای شما یک مقصد دوستدار دوچرخه است؟
پیشنهاد «رسانه قطبنما»:
