رسانه قطبنما: قطر در ماه نوامبر ۲۰۲۲ و در ۲ هفته اول جام جهانی قطر، پذیرای بیش از ۶۰۰ هزار هوادار بوده است. طبق گزارش خبرگزاری قطر (QNA)، مقامات قطری تخمین زده‌اند که درآمد این کشور از میزبانی جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ میلادی به ۱۷ میلیارد دلار برسد. بر اساس این گزارش، هواداران کشورهای عربستان، هند، ایالات متحده، بریتانیا، مکزیک، آرژانتین، مصر، ایران، فرانسه و کویت بیشترین تعداد هواداران حاضر در قطر را تشکیل داده بودند؛ آماری که می‌تواند نشان دهد قطر در میزبانی جام جهانی موفق ظاهر شده است.
سال ۲۰۱۰ میلادی بود که قطر به‌عنوان میزبان جام جهانی ۲۰۲۲ انتخاب شد. در آن روزها حسن الثوادی، رئیس کمیته عالی پروژه‌ها و میراث جام جهانی قطر، به جهانیان گفت که «منتظر شگفتی باشید!» حالا با پایان یافتن یکی از پرهزینه‌ترین و گران‌قیمت‌ترین مسابقات جام جهانی در تاریخ، به نظر می‌رسد این حرف الثوادی بیراه نبود؛ چرا که دوحه پس از تجربه موفق جام جهانی، عنوان «پایتخت گردشگری عرب» در سال ۲۰۲۳ میلادی را از سوی شورای وزیران عرب کسب کرده است.
طبق اعلام فیفا، تا روز افتتاحیه بازی‌های جام جهانی در ۲۰ نوامبر ۲۰۲۲ میلادی، حدود ۳ میلیون بلیت فروخته شد که بسیار بیشتر از جام جهانی روسیه بود. همچنین در بازی آرژانتین و مکزیک در ورزشگاه لوسیل، نزدیک به ۸۹ هزار تماشاگر حضور داشتند که بالاترین تعداد تماشاگر در یک بازی جام جهانی از سال ۱۹۹۴ میلادی به ثبت رساند.
اما حالا با پایان یافتن این رقابت هیجان‌انگیز که میلیاردها بیننده در سراسر جهان داشت، این سوال مطرح می‌شود که قطر چه میزان برای برگزاری این مسابقات سرمایه‌گذاری کرده بود و آیا قطر به اهداف خود از میزبانی جام جهانی ۲۰۲۲ دست یافت؟ این رویداد چه سودی برای قطر داشت؟
یک جام جهانی ۲۲۰ میلیارد دلاری
سال ۲۰۱۷ میلادی بود که وزیر دارایی قطر اعلام کرد این کشور هر هفته، ۵۰۰ میلیون دلار برای اجرای پروژههای زیرساختی از جمله توسعه جاده‌ها، هتل‌ها، استادیوم‌ها و ارتقای فرودگاه بن حمد هزینه می‌کند تا این کشور کوچک خاورمیانه را برای میزبانی از بزرگ‌ترین رویداد ورزشی جهان آماده کند.
این بودجه که حدود ۲۲۰ میلیارد دلار برآورد شده و معادل ۱۰۰ درصد تولید ناخالص داخلی این کشور در طول این ۱۲ سال است، صرف ساخت ۷ استادیوم جدید، بازسازی یک استادیوم قدیمی، ساخت یک شهر جدید، ایجاد یک سیستم جدید مترو، توسعه فرودگاه بن حمد، ساخت صدها هتل، آپارتمان، ویلا، جزیره خصوصی، بازسازی و توسعه هزاران کیلومتر جاده و بزرگراه، ساخت پارک‌های موضوعی، اسکله‌های تفریحی، موزه‌ها، نقاط هواداری و… شد. قطر همچنین یک قرارداد ۲۷۷ میلیون دلاری با دیوید بکهام، به‌عنوان سفیر جام جهانی ۲۰۲۲ منعقد کرد که قرار است طی ۱۰ سال به‌صورت اقساطی پرداخت شود. درباره کمپین بازاریابی دیوید بکهام برای قطر، اینجا بخوانید.
اگرچه مقامات قطری هرگز تخصیص بودجه ۲۲۰ میلیارد دلاری برای آمادگی میزبانی جام‌جهانی قطر را تایید نکردند اما طبق بررسی رسانه‌های مختلف، این رقم حتی بسیار بیشتر و در حدود ۳۰۰ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود؛ رقمی که جام جهانی ۲۰۲۲ قطر را به گران‌ترین سرمایه‌گذاری در برگزاری همه ادوار جام‌جهانی از سال ۱۹۳۰ میلادی تا به امروز تبدیل کرده است.
اما قطر علاوه بر توسعه زیرساخت‌های لازم برای میزبانی از هوادارن جام جهانی، سعی داشت تا چهرهای فرهنگی و نوآورانه از این کشور را به جهانیان ارائه دهد. در همین راستا، در چند سال اخیر مراکز نوآوری، کارآفرینی، طراحی مد و فناوری و همچنین مراکز فرهنگی، خرده‌فروشی، موزه‌ها، مراکز خرید مجلل، مراکز تفریحی خانواده‌محور و… متعددی در قطر ساخته شده که همگی که نشان از جاه‌طلبی‌های بیشتر قطر پس از جام جهانی دارد.
قطر با دعوت از طراحان و نوآوران جوان نشان داده که از نوآوری و خلاقیت حمایت می‌کند و سعی دارد چهرهای جدید و جذاب از خود در خاورمیانه ترسیم کند. قطر همچنین با توسعه زیرساخت‌های بهداشتی و ساخت چندین بیمارستان و ریزورت سلامتی مجهز، نشان داد قصد دارد به‌عنوان یک مقصد پزشکی نوظهور نظرها را به‌سوی خود جلب کند.
جذب ۱.۴ میلیون هوادار
همانطور که اشاره شد، طبق گزارش خبرگزاری قطر (QNA) مقامات قطری تخمین زده‌اند که درآمد این کشور از میزبانی جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ میلادی به ۱۷ میلیارد دلار برسد. هیچ میزبانی در هیچ دوره‌ای از تاریخ جام جهانی، چنین درآمدی را تجربه نکرده است، اما قطر چطور به این درآمد رسید؟
قطر پیش‌بینی کرده بود بیش از ۱.۲ میلیون نفر برای تماشای بازی‌ها به این کشور سفر کنند. اگرچه در ابتدا رسانه‌ها گمانه‌زنی می‌کردند قطر نتوانسته به این هدف دست یابد اما هرچه جام جهانی به پایان خود نزدیک می‌شد، تعداد بازدیدکنندگان این کشور نیز افزایش می‌یافت؛ تا جایی که مقامات قطری تخمین می‌زدند، مجموع تماشاگران تا پایان فینال جام جهانی به ۳.۴ میلیون نفر برسد؛ یعنی میانگین حضور ۵۳ هزار هوادار در هر مسابقه. این رقم محقق شد و در نهایت تعداد بازدیدکنندگان قطر تا پایان رقابت‌ها به ۱.۴ میلیون مسافر بین‌المللی رسید؛ رقمی بیشتر از پیش‌بینی‌های اولیه.
علاوه بر مسابقات، آمار حضور هواداران در رویدادهای سرگرمی، مثل جشنواره هواداران فیفا نیز خیره‌کننده بود و روزانه بیش از ۵۳۰ هزار نفر در رویدادهای سرگرمی مختلف در طول مسابقات شرکت کردند.
حضور ۱.۴ میلیون بازدیدکننده خارجی در قطر در طول این مسابقات یک ماهه، به‌معنای افزایش فروش برای هتلداران، رستوران‌داران، افزایش خرید سوغاتی و در یک کلام افزایش جریان نقدی در گردشگری این کشور بود. از سوی دیگر، این افزایش مصرف و سرمایه‌گذاری‌ها، درآمدهای مالیاتی دولت قطر را نیز افزایش داد؛ اگرچه دولت قطر معافیت‌های مالیاتی بسیاری را برای برخی برندهای بزرگ حاضر در این رویداد در نظر گرفته بود. افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در قطر، دیگر دستاورد میزبانی جام جهانی ۲۰۲۲ بود.
به هر روی، اگرچه ۱۷ میلیارد دلار رقم بسیار کلانی است اما همچنان بسیار کمتر از رقم ۲۲۰ میلیارد دلاری است که تخمین زده می‌شود قطر برای برگزاری این رویداد سرمایه‌گذاری کرده باشد. به باور کارشناسان، بازپرداخت این مبلغ، سال‌ها به‌طول خواهد انجامید و عملا غیرممکن است. اما سوال اصلی اینجا است که آیا میزبانی از چنین رویداد بزرگی عاقلانه بوده؟ و آیا جام جهانی ۲۰۲۲ برای قطر سودآور بوده است؟
سرمایه‌گذاری برای جام جهانی: یک تیر و چند نشان
برای بررسی سود جام جهانی ۲۰۲۲ برای قطر باید یک قدم به عقب بازگردیم. سال ۲۰۰۸ میلادی بود که قطر برنامه چشم‌انداز ملی ۲۰۳۰ را اعلام کرد. هدف از اجرای این برنامه بهبود استانداردهای زندگی و روابط بین‌الملل این کشور و جذب سالانه ۶ میلیون گردشگر تا سال ۲۰۳۰ میلادی بود. ۲ سال بعد در سال ۲۰۱۰ میلادی، قطر میزبانی جام جهانی ۲۰۲۲ قطر را با وجود برخی مخالفت‌ها به دست آورد؛ انتخابی که البته با اما و اگرهای بسیاری همراه بود و اتهاماتی نیز به مسئولان فیفا درخصوص دریافت رشوه برای اعطای این میزبانی به قطر مطرح شد.
از آن سال به بعد، این کشور کوچک با سرمایه گذاری ۲۲۰ میلیارد دلاری در پروژههای زیرساختی از جمله حمل‌ونقل (توسعه بزرگراه‌ها و فرودگاه)، هتل‌ها، استادیوم‌ها، گاز و نفت و غیره، شروع به اقدامات توسعه‌ای برای میزبانی از جام جهانی ۲۰۲۲ کرد؛ اما در واقع در پی دست یافتن به اهداف بلندمدت‌تری بود.
برآوردهای مالی نشان می‌دهد، به لطف جام جهانی تولید ناخالص داخلی قطر تا پایان سال جاری ۴.۱ درصد افزایش خواهد یافت؛ این در حالی است که تولید ناخالص داخلی خاورمیانه بین سال‌های ۲۰۲۲ تا ۲۰۳۰ میلادی، به طور متوسط ۳.۲ درصد خواهد بود، اما این پایان ماجرا نیست.
معرفی یک مقصد توریستی جدید
مقامات قطری درست مثل مقامات همسایه خود امارات، خوب می‌دانستند که بالاخره زمان قطع وابستگی به نفت و گاز فرا خواهد رسید و در راستای ایجاد تنوع اقتصادی و دست یافتن به توسعه پایدار، به‌دنبال بهره‌برداری از پتانسیل صنایع جدیدی مانند گردشگری، املاک و مستغلات، حمل‌ونقل و… بودند و چه فرصتی بهتر از جام جهانی؟
در واقع، سرمایه‌گذاری در جام جهانی ۲۰۲۲ میلادی فرصتی برای تبلیغات در تمام رسانه‌های جهان، با تکیه بر تعداد بازدیدکنندگان و بیش از ۵ میلیارد بیننده در سراسر جهان بود، تا قطر با استفاده زیرساخت‌هایی که ایجاد کرده بود، خود را به‌عنوان یک مقصد توریستی جدید معرفی کند و سهم بیشتری از بازار منطقه‌ای را به خود اختصاص دهد.
میزبانی از رویدادهای آینده
در همین حال، مقامات قطری اعلام کرده‌اند قصد دارند رویدادهای ورزشی بین‌المللی آینده را نیز میزبانی کنند. اولین قدم در این راه نیز معرفی دوحه به‌عنوان شهر میزبان بازی‌های آسیایی ۲۰۳۰ میلادی است. قطر همچنین از زیرساخت‌های ورزشی جدید برای مطرح کردن خود در رقابت میزبانی فینال بازی‌های مهم اروپایی در آینده، مانند لیگ اروپا یا لیگ قهرمانان اروپا استفاده خواهد کرد.
از سوی دیگر، مقامات قطری امیدوارند آب‌‌‌وهوای مطبوع این کشور در زمستان، در کنار سواحل طولانی و انواع تفریحات جدیدی که خانواده‌ها را هدف قرار داده است، بازارهای جدیدی را برای این کشور به ارمغان بیاورد. با چنین چشم‌اندازی، سرمایه‌گذاری بر ساخت صدها هتل، ویلا، اقامتگاه و جزیره خصوصی در کنار توسعه راه‌ها، فرودگاه‌ها، سیستم مترو و… یک حرکت آینده‌نگرانه محسوب می‌شود.
تبدیل شدن به قطب حمل‌ونقل جهانی
اما یکی دیگر از اهداف قطر، تبدیل شدن به قطب حمل‌ونقل جهانی است. توسعه فرودگاه بین‌المللی حمد به‌عنوان یک مرکز ارتباطی بین‌المللی، اولین قدم برای دست یافتن به این مهم است. این فرودگاه، در حال حاضر یکی از بهترین فرودگاه‌های جهان است که قابلیت‌های زیادی دارد. از سوی دیگر، شرکت هواپیمایی قطرایرویز نیز به‌عنوان یکی از معروف‌ترین و لوکس‌ترین شرکت‌های هواپیمایی جهان به بسیاری از مقاصد جهان پرواز ارائه می‌دهد.
این شرکت هواپیمایی در دوران جام جهانی ۲۰۲۲ نیز نزدیک به ۱۴ هزار پرواز انجام داد. قطر در زمینه حمل‌ونقل دریایی نیز برنامه‌های بلندپروازانه‌ای دارد و با ساخت چندین اسکله براي پهلو‌گرفتن کشتی‌های کروز مسافرتی عظیم‌الجثه سعی در جلب نظر مسافران و سرمایه‌گذاران دارد.
بهبود روابط دیپلماتیک
اخبار منفی رسانه‌ها از میزبانی جام جهانی قطر، یکی از پیچیده‌ترین مشکلات این کشور کوچک خاورمیانه برای میزبانی از بزرگ‌ترین رویداد ورزشی جهان بود. در کنار این اخبار منفی، خبرهایی مثل ممنوعیت مصرف مشروبات الکلی در طی بازی‌ها، باعث شد اخبار منفی بسیاری علیه قطر شکل بگیرد. انتقادهایی در این خصوص و همچنین درباره سوءاستفاده از کارگران مهاجر، می‌توانست روابط غرب با قطر را تیره و تار کند؛ اما در نهایت قطر توانست از این رویداد برای پر کردن شکاف‌های دیپلماسی منطقه‌ای و بین‌المللی خود استفاده کند.
قطر خوب می‌داند که رقبای بزرگی مثل دبی و عربستان دارد و افزایش سهمش در بازار گردشگری، پیچیده و بسیار دشوار است. این کشور به‌خوبی می‌دانست که هزینه ۲۲۰ میلیارد دلاری که جام جهانی روی دست قطر گذاشت، به این زودی‌ها باز نخواهد گشت؛ اما در یک نگاه بلندمدت، بسیاری از زیرساخت‌های ایجادشده در دوران جام جهانی، اهداف اقتصادی بلند مدتی را با هدف تشویق گردشگری و تنوع بخشیدن به اقتصاد این کشور نشانه گرفته است.
جام جهانی ۲۰۲۲ میلادی در واقع آغاز یک سفر طولانی است و قطری‌ها با بازخوردی که از جام جهانی گرفته‌اند، قطعا در آینده تغییرات بیشتر و پایدارتری را اعمال خواهند کرد تا موقعیت منطقه‌ای و جهانی خود را بهبود ببخشند.
قطری‌ها بلافاصله پس از پایان بازی‌ها، خود را برای میزبانی مهمانان جدیدشان آماده کرده‌اند و با از سر گرفتن صدور ویزای بدو ورود برای بیش از ۹۵ ملیت، حرکت خود را آغاز کرده‌اند. در نهایت به نظر می‌رسد، قطر در کنار افتخار و غرور میزبانی از یک رویداد جهانی، توانسته چهرهای تازه به جهانیان معرفی کند.
پیشنهاد «رسانه قطبنما»:
