رسانه قطبنما: اگر تا به حال به خارج از کشور سفر کرده باشید، احتمالاً اسم ارز مسافرتی شنیده‌اید و از تفاوت قیمت ارز مسافرتی با نرخ ارز در بازار آزاد با خبر هستید. ارز مسافرتی با قیمتی پایین‌تر از بازار آزاد، توسط بانک مرکزی به مسافران سفرهای خارجی ارائه می‌شود و با توجه به نوسانات بالای ارز در بازار آزاد ایران و کاهش روز‌افزون ارزش ریال، خرید ارز مسافرتی باعث کاهش هزینه سفر مسافران خواهد شد.
ارز مسافرتی چقدر است؟
مقدار ارز مسافرتی از ۲ اسفند ۱۴۰۱، برای سفرهای زمینی، ریلی و دریایی مبلغ ۳۰۰ دلار و برای سفرهای هوایی ۵۰۰ دلار اعلام شده است. همچنین بر اساس سیاست جدید بانک مرکزی، از ۱۴ فرودین ۱۴۰۲ سهمیه خرید ارز با کارت ملی از ۵ هزار یورو به ۲ هزار یورو کاهش یافته است. اگرچه به صورت رسمی اعلام شده است که ۳۰۰ دلار به سفرهای زمینی و ریلی و دریایی اختصاص می‌یابد، اما بررسی‌های میدانی «رسانه قطبنما» نشان می‌دهد که بانک‌های عامل، ارز مسافرتی به مسافران زمینی نمی‌دهند و چنین مکانیسمی به آن‌ها ابلاغ نشده است.
بانک مرکزی با اعلام ممنوعیت فروش ارز مسافرتی از صرافی‌های سراسر کشور از متقاضیان خواسته بود تا برای دریافت حواله ارزی خود در «سامانه برخط مرکز مبادلات ارز و طلای ایران» ثبت نام کنند. با این حال بررسی‌های کارشناسان قطبنما در اواخر فروردین ۱۴۰۲ نشان می‌دهد، متقاضیان خرید ارز مسافرتی دیگر نیازی به ثبت در «سامانه برخط» ندارند و می‌توانند با مراجعه شعب مرکزی بانک‌های عامل، شامل بانک ملی و بانک ملت و ارائه مدارک سفر (بلیط هواپیما، ویزا، پاسپورت و عوارض خروج از کشور)، حواله ارزی خود را دریافت کنند. بر اساس قوانین بانک مرکزی، وجه نقد ارزی تنها در فرودگاه و پس از گیت خروجی به مسافران تحویل داده می‌شود.
در ادامه، با مقدار ارز مسافرتی و جدیدترین تغییرات در زمینه دریافت ارز سهمیه‌ای آشنا خواهیم شد.
هر چه باید از ارز مسافرتی بدانید
ارز مسافرتی ۱۴۰۲ چقدر است؟
بر اساس آخرین اطلاعیه بانک مرکزی در ابتدای اسفند ۱۴۰۱، مقدار ارز مسافرتی در سال ۱۴۰۲ بر اساس نوع سفرهای خارجی، زمینی یا هوایی، تعیین می‌شود و دیگر مقصد مسافران، اعم از کشورهای با ویزا یا بدون ویزا، تاثیری در مقدار ارز مسافرتی نخواهد داشت. بر این اساس، همانطور که اشاره شد مسافران خروجی باید در سفرهای زمینی، ریلی و دریایی مبلغ ۳۰۰ دلار و در سفرهای هوایی ۵۰۰ دلار دریافت خواهند کرد. مسافران می‌توانند یکبار در سال برای دریافت ارز مسافرتی اقدام کنند. با این‌همه، همانطور که اشاره شد تا خرداد ماه ۱۴۰۲، به سفرهای زمینی و ریلی و دریایی ارز مسافرتی تعلق نمی‌گیرد.
مقدار ارز مسافرتی برای ترکیه
ترکیه با مقاصدی مانند استانبول، آنتالیا و ازمیر، یکی از مقاصد محبوب ایرانیان در طول سال است و مقدار ارز مسافرتی برای ترکیه، همیشه یکی از سوالات متداول قبل از سفر به شمار می‌آید. مقدار ارز مسافرتی برای ترکیه، از قانون کلی که بالاتر اشاره شد پیروی می‌کند؛ یعنی ۵۰۰ دلار برای سفرهای هوایی.
ارز مسافرتی دبی
امارات با هتل‌های لوکس و چند‌ستاره و جاذبه‌های دیدنی خود، مقصد محبوب مسافرانی است که به‌دنبال سفری لوکس و هیجان‌‌انگیز هستند. مقدار ارز مسافرتی دبی نیز از بخشنامه اخیر بانک مرکزی پیروی می‌کند؛ اما از آنجایی که سفر زمینی به دبی امکان‌پذیر نیست و همه سفرها به امارات به صورت هوایی انجام می‌شود، می‌توان نتیجه گرفت که مقدار ارز مسافرتی که به مسافران دبی تعلق می‌گیرد، ۵۰۰ دلار است.
ارز مسافرتی کربلا
ایام اربعین، یکی از مهم‌ترین زمان‌هایی است که درخواست ارز مسافرتی کربلا به بالاترین میزان خود می‌رسد. اگر مسافر زمینی کربلا باشید، قانونا باید ۳۰۰ دلار ارز مسافرتی به شما اختصاص یابد اما همانطور که اشاره شد، در حال حاضر مکانیسمی در این زمینه وجود ندارد. اگر هم می‌خواهید به‌صورت هوایی به کربلا یا نجف سفر کنید، ۵۰۰ دلار ارز مسافرتی دریافت خواهید کرد. علاوه بر این، خوب است بدانید که رئیس ستاد مرکزی اربعین اعلام کرده است، گذرنامه ویژه‌ای برای زائران اربعین۱۴۰۲ صادر خواهد شد.
قیمت ارز مسافرتی ۱۴۰۲
قیمت ارز مسافرتی همیشه پایین‌تر از قیمت ارز در بازار آزاد است. برای مثال، قیمت ارز مسافرتی در بهار ۱۴۰۲، حدود ۱۰ هزار تومان به ازای هر دلار، ارزان‌تر از دلار در بازار آزاد برآورد شده است. به‌گفته رئیس بانک مرکزی، قیمت ارز مسافرتی ۱۴۰۲ در مرکز مبادله ارز و طلای ایران، بر مبنای منابع و مصارف ارزی کشور و متغیرهای بنیادی اقتصادی تعیین می‌شود و مبنای معاملات طرفین قرار می‌گیرد. در تاریخ دوم اسفند ۱۴۰۱، یعنی نخستین روز فعالیت مرکز مبادله ارز و طلای ایران، نرخ حواله بازرگانی ۳۶ هزار و ۱۳۰ تومان و نرخ ارز خدماتی از جمله نرخ ارز مسافرتی (دلار) مبلغ ۴۱ هزار و ۵۴۹ تومان اعلام شد.
طبق اعلام بانک مرکزی در اسفند ۱۴۰۱، دریافت ارز مسافرتی تنها از طریق ثبت‌نام در «سامانه برخط» و معرفی به بانک‌های عامل امکان‌پذیر خواهد بود، اما جدیدترین بررسی‌ها در فروردین ۱۴۰۲ نشان می‌دهد متقاضیان دریافت ارز مسافرتی الزامی به ثبت‌نام در سامانه ندارند و با مراجعه به بانک‌های عامل می‌توانند حواله ارزی خود را دریافت کنند.
ارز مسافرتی از کجا بگیریم ؟
پیش از این، دریافت ارز مسافرتی از بانک‌ها یا صرافی‌های مجاز با چالش‌های بسیاری روبه‌رو بود؛ به‌طوریکه بر اساس بررسی‌های «رسانه قطبنما»، خرید ارز مسافرتی نقد از صرافی‌های سطح شهر تا سقف ۲۰۰۰ یورو امکان‌پذیر بود اما بانک‌ها تنها به ارائه حواله ارز مسافرتی با سقف ۵۰۰ یورو بسنده می‌کردند.
اما با راه‌اندازی سامانه برخط مرکز مبادلات ارز و طلای ایران در اسقند ۱۴۰۱، شرایط دریافت ارز مسافرتی و ارز سهمیه‌ای تغییر کرد. طبق آخرین بررسی‌ها، متقاضیان دریافت ارز مسافرتی تنها با در دست‌داشتن مدارک سفر شامل ویزا، بلیط هواپیما، پاسپورت و کارت بانکی (به نام خود مسافر) می‌توانند به بانک‌های عامل مراجعه و حواله ارزی خود را دریافت کنند. طبق اعلام معاون مرکز مبادلات، علاوه بر بانک ملی از این پس، بانک ملت نیز نسبت به فروش ارز مسافرتی اقدام می‌کند. بدین ترتیب، مسافران در ازای پرداخت معادل ریالی ارز مسافرتی، رسیدی را دریافت می‌کنند که باید آن را در فرودگاه تحویل باجه‌های ارزی داده و ارز خریداری‌شده را دریافت کنند.
از طرف دیگر متقاضیان دریافت ارز سهمیه‌ای (۲ هزار یورویی) با کارت ملی، ملزم به ثبت‌نام در «سامانه برخط» و افتتاح حساب ارزی در بانک‌ها هستند. متقاضیان پس از ثبت‌نام در سامانه به نزدیک‌ترین صرافی‌های محل معرفی شده و در نهایت ارز خریداری شده با کارت ملی به حساب ارزی متقاضی واریز خواهد شد و امکان برداشت اسکناس نیز، ۵ روز کاری پس از افتتاح حساب امکان‌پذیر است.
مراحل ثبت نام ارز سهمیه‌ای در سامانه مرکز مبادله ارز و طلا
بر اساس اطلاعیه بانک مرکزی، مراحل ثبت نام ارز سهمیه‌ای به شرح زیر است:
- ورود به سامانه برخط و واردکردن شماره ملی و تلفن همراه خود
- دریافت پیامکی حاوی کد تایید ورود به سامانه
- وارد کردن مشخصات هویتی
- انتقال به صفحه انتخاب صرافی‌ها انتقال
- انتخاب نزدیک‌ترین صرافی و تاریخ مراجعه
- دریافت پیامک تایید صرافی
- مراجعه در موعد مقرر به صرافی
- واریز به حساب ارزی فرد
دریافت ارز مسافرتی از فرودگاه امام
اما نحوه دریافت ارز مسافرتی در فرودگاه امام به چه صورت است؟ مسافران پس از دریافت حواله ارزی خود از بانک‌ها عامل می‌توانند مبلغ مورد‌نظر را از شعب بانک ملی و ملت در فرودگاه امام یا خودپرداز‌های ارزی که اخیراً در فرودگاه نصب شده است، دریافت کنند.
دریافت ارز مسافرتی از صرافی
با راه‌اندازی مرکز مبادله ارز و کالا ایران، دریافت ارز مسافرتی از صرافی‌ها دیگر امکان‌پذیر نیست و متقاضیان می‌توانند با ثبت‌نام در سامانه برخط برای خرید ارز سهمیه‌ای به صرافی‌هاس کشور مراجعه کنند. به یاد داشته باشید، ارز خریداری شده به حساب ارزی فرد وازیر خواهد شد. قیمت روزانه فروش ارز سهمیه‌ای در مرکز مبادلات ارز و طلای ایران مشخص خواهد شد. متقاضیان توجه داشته باشند که برای خرید این میزان دلار و یورو با کارت ملی از صرافی‌های سراسر کشور، باید دو کارت بانکی به همراه داشته باشند.
دریافت ارز مسافرتی از بانک ها
طبق گفته بانک مرکزی، پس از تایید مدارک و شرایط متقاضی، حواله ارز مورد نیاز او (۵۰۰ دلار برای سفرهای هوایی) به او تحویل داده می‌شود. مسافران می‌توانند وجه نقد حواله خود را در فرودگاه امام و دیگر فرودگاه‌های کشور دریافت کنند.
شرایط دریافت ارز مسافرتی
یکی از تغییرات اعمال شده در شرایط دریافت ارز مسافرتی، کاهش سن قانونی متقاضی است؛ در مقررات ارزی گذشته مسافران با سن قانونی کمتر از ۱۸ سال نمی‌توانستند ارز مسافرتی دریافت کنند، اما در قوانین جدید این سن به ۵ سال کاهش پیدا کرده است. غیر از شرایط سنی، شرایط جدید دیگری برای دریافت ارز مسافرتی اعلام نشده است و اگر بنا را بر این بگذاریم که سایر قوانین تغییری نکرده است، شرایط دریافت ارز مسافرتی به شرح زیر است:
- ارز مسافرتی به افراد بالای ۵ سال تعلق می‌گیرد؛
- ارز مسافرتی تنها یکبار در سال به افراد تعلق می‌گیرد و اگر افراد پیش از این اقدام به دریافت ارز توافقی یا مسافرتی (به استثنای عمره و عتبات) کرده باشند، دوباره نمی‌توانند برای دریافت ارز مسافرتی اقدام کنند؛
- خرید ارز مسافرتی برای سفرهای انجام‌شده قبلی امکان‌پذیر نیست؛
- حداکثر زمان مانده به سفر، باید ۷ روز یا کمتر باشد؛
- ارز مسافرتی به افراد دو تابعیتی و دارندگان گذرنامه خدماتی یا سیاسی تعلق نمی‌گیرد؛
- حضور شخص متقاضی الزامی است؛
- فرد متقاضی باید شماره تلفن به نام خود داشته باشد؛
- متقاضی باید حساب فعال نزد بانک ملی داشته باشد.
مدارک لازم برای دریافت ارز مسافرتی
بر اساس اطلاعیه بانک مرکزی در تاریخ ۴ اسفند ۱۴۰۱، متقاضیان دریافت ارز مسافرتی باید متناسب با نوع سفر خود، مدارک زیر را به باجه‌های بانکی ارائه کنند. مدارک مورد نیاز برای دریافت ارز مسافرتی به شرح زیر است:
- اصل و کپی گذرنامه (با حداقل ۶ ماه اعتبار)
- اصل و کپی بلیط (اعم از الکترونیکی و کاغذی)
- اصل و کپی ویزا (برای مقاصدی که سفر به آن‌ها به ویزا نیاز دارد. مقاصد بدون ویزا برای ایرانیان را در مطلب «لیست کشورهای بدون ویزا برای ایرانیان ۲۰۲۲» بخوانید.)
- اصل و کپی فیش پرداخت عوارض خروج از کشور
این مدارک باید به باجه‌های بانکی ارائه شود.
با توجه به نوسانات بازار ارز و رکوردشکنی قیمت‌ها در آخرین ماه سال ۱۴۰۱، تامین هزینه سفرهای خارجی برای مردم دشوارتر شده و به نظر می‌رسد تخصیص ارز مسافرتی بتواند بخشی از هزینه‌های سفر را کاهش دهد؛ اگر چه در شرایط نابسامان ارزی ایران، برخی از اقتصاددانان مخالف تخصیص ارز مسافرتی به مسافران هستند و آن را موجب خروج سرمایه ارزی از کشور می‌دانند.
با این حال انتقادات زیادی به مقدار ارز مسافرتی نیز وارد است و برخی از کارشناسان معتقدند متناسب با افزایش تورم و قیمت دلار در ایران، این مقدار ارز مسافرتی جواب‌گوی هزینه‌های سرسام‌آ‌ور سفرهای خارجی نیست و شرایط بد اقتصادی منجر شده تا مسافرت‌های خارجی از لیست اولویت‌های غالب مردم خارج شود.
پیشنهاد «رسانه قطبنما»:
