رسانه قطبنما: اگر قصد سفر به خارج از کشور را دارید، تقریبا در سفر به همه مقاصد خارجی، موظف به پرداخت «عوارض خروج از کشور» یا «مالیات خروج از کشور» هستید.
مبلغ عوارض خروج از کشور از مرزهای هوایی، زمینی و دریایی هر ساله در بودجه تعیین می‌شود. این عوارض پس از پرداخت، مستقیماً به حساب دولت واریز می‌شود. بر اساس لایحه بودجه سال ۱۴۰۲، عوارض خروج از کشور از طریق مرزهای هوایی به ازای هر نفر ۴۰۰ هزار تومان برآورد شده. این نرخ برای سفر دوم به میزان ۵۰ درصد و برای سفر سوم و بیشتر، به میزان ۱۰۰ درصد افزایش خواهد یافت.
جزئیات نرخ عوارض خروج از کشور ۱۴۰۲ در جدول زیر آمده است:
پرداخت عوارض خروج از کشور یکی از شروط خروج از مرزهای کشور است. در ادامه با قیمت عوارض خروج از کشور از مرزهای زمینی و دریایی و شرایط پرداخت این مالیات آشنا می‌شویم.
آنچه در این مقاله می‌خوانید:
- عوارض خروج از کشور چیست؟
- عوارض خروج از کشور ۱۴۰۱ چقدر است؟
- عوارض خروج از کشور سال ۱۴۰۲ چقدر است؟
- نحوه پرداخت عوارض خروج از کشور
- مدت اعتبار عوارض خروج از کشور
- چه کسانی از پرداخت عوارض خروج از کشور معاف هستند؟
عوارض خروج از کشور چیست؟
عوارض خروج از کشور (Departure Tax)، هزینه‌ای است که باید هر مسافر با گذرنامه ایرانی قبل از خروج از مرزهای هوایی، زمینی و دریایی کشور بپردازد. این قانون از سال ۱۳۶۴ در ایران اجرا می‌شود و از سال ۱۳۹۸ با عنوان «مالیات خروج از کشور» از مسافران دریافت و مستقیماً به حساب دولت واریز می‌شود.
قوانین مربوط عوارض خروج از کشور در سال‌های متوالی با تغییرات بسیاری روبه‌رو بوده است؛ تا جایی که امروزه پرداخت آن برای همه افراد (حتی کودکان و نوزادان) اجباری است. بر اساس لوایح و قوانین بودجه سال‌های اخیر، بخش اندکی از این مبلغ به نهاد متولی گردشگری و بخشی دیگر هم به بازسازی و بهسازی روستاهای مرزی کشور اختصاص می‌یابد. این موضوع بار‌ها مورد‌انتقاد کارشناسان و فعالان گردشگری قرار گرفته است و کارشناسان معتقدند می توان با استفاده از این درآمد دولت، بخش قابل توجهی از زیرساخت‌های گردشگری را توسعه داد.
با این‌همه، برخلاف بسیاری از کشورها که از مالیات‌های گردشگری برای کاهش اثرات منفی گردشگری و توسعه این صنعت استفاده می‌کنند، سهم صنعت گردشگری ایران از این مالیات‌ها مشخص نیست. بررسی‌های «رسانه قطبنما» نیز نشان می‌دهد به اعتقاد بسیاری از کارشناسان سازوکار دقیق و مشخصی برای استفاده از درآمدهای مالیاتی در توسعه زیرساخت‌های گردشگری و هتلداری وجود ندارد و حتی اگر از این درآمدها برای توسعه گردشگری استفاده شوند، بسیار ناقص و مبهم اتفاق می‌افتد.
عوارض خروج از کشور ۱۴۰۱ چقدر است؟
لایحه بودجه ۱۴۰۱ و میزان عوارض خروج از کشور ۱۴۰۱، یکی از جنجالی‌ترین موضوعات در این زمینه در چند سال اخیر بود. در این لایحه، درآمد دولت از محل عوارض خروج از کشور، ۱۵۰۰ میلیارد تومان پیش‌بینی شده بود، اما هیچ جزئیاتی از میزان عوارض خروج در سفرهای مختلف ذکر نشد.
اما در ادامه، عوارض خروج از کشور بدون تغییر نسبت به سال گذشته، برای هر نفر در سفرهای هوایی مبلغ ۴۰۰ هزار تومان اعلام شد. این مبلغ در سفرهای دوم به میزان ۵۰ درصد و در سفرهای سوم و بیشتر، به میزان ۱۰۰ درصد افزایش یافت.
همانطور که اشاره شد، دولت در لایحه بودجه ۱۴۰۱ پیش‌بینی کرده بود که میزان درآمد از محل عوارض خروج از کشور تا پایان سال جاری به ۱۵۰۰ میلیارد تومان برسد، اما به گزارش «قطبنما» و طبق اعلام سازمان امور مالیاتی، این رقم تا پایان ۹ ماه اول سال جاری از ۱۵۰۰ میلیارد تومان فراتر رفته و به ۱۵۶۳ میلیارد تومان رسیده است.
طبق بررسی‌های کارشناس «رسانه قطبنما» از سامانه پرداخت الکترونیک سداد، عوارض خروج از کشور ۱۴۰۱ برای هر نفر به شرح زیر است:
عوارض خروج از کشور ۱۴۰۱ |
||||
| نوع سفر خروجی | نوع مرز | سفر اول | سفر دوم | سفر سوم و بیشتر |
| عادی | تمامی مرز‌ها (هوایی، زمینی، دریایی) | ۴۰۰ هزار تومان | ۶۰۰ هزار تومان | ۸۰۰ هزار تومان |
| حج عمره و تمتع | تمامی مرز‌ها (هوایی، زمینی، دریایی) | ۱۳۲ هزار تومان | ۱۹۸ هزار تومان | ۲۶۴ هزار تومان |
|
عتبات عالیات |
مرز هوایی | ۴۵ هزار تومان | ۴۵ هزار تومان | ۴۵ هزار تومان |
| مرز زمینی و دریایی | ۱۵ هزار تومان | ۱۵ هزار تومان | ۱۵ هزار تومان | |
|
مرزنشینان |
مرز هوایی | ۷۵ هزار تومان | ۶۰۰ هزار تومان | ۸۰۰ هزار تومان |
| مرز زمینی و دریایی | ۲۵ هزار تومان | ۶۰۰ هزار تومان | ۸۰۰ هزار تومان | |
|
ورزشکاران تیم ملی با مجوز وزارت ورزش |
تمامی مرز‌ها (هوایی، زمینی، دریایی) | ۲۶۵ هزار تومان | ۲۶۵ هزار تومان | ۲۶۵ هزار تومان |
عوارض خروج از کشور سال ۱۴۰۲ چقدر است؟
حالا براساس لایحه بودجه سال ۱۴۰۲، در مجموع درآمدی معادل ۳ هزار و ۴۳۱ میلیارد تومان از محل عوارض خروج از کشور برای دولت در نظر گرفته شده است و ارقام عوارض خروج از کشور تغییر ی نداشته‌اند. بر اساس این لایحه، عوارض خروج از کشور اربعین برای زائرانی که مطابق تاریخ تعیین شده در این قانون از مرزهای زمینی به قصد کشور عراق خارج می‌شوند، در نظر گرفته نمی‌شود. البته در متن لایحه بودجه به تاریخ مشخصی در این زمینه اشاره نشده است.
قیمت عوارض خروج از کشور ۱۴۰۲ به شرح زیر است:
عوارض خروج از کشور ۱۴۰۲ |
||||
| نوع سفر خروجی | نوع مرز | سفر اول | سفر دوم | سفر سوم و بیشتر |
| عادی | تمامی مرز‌ها (هوایی، زمینی، دریایی) | ۴۰۰ هزار تومان | ۶۰۰ هزار تومان | ۸۰۰ هزار تومان |
| حج عمره و تمتع | تمامی مرز‌ها (هوایی، زمینی، دریایی) | ۱۳۲ هزار تومان | ۱۹۸ هزار تومان | ۲۶۴ هزار تومان |
|
عتبات عالیات |
مرز هوایی | ۴۵ هزار تومان | ۴۵ هزار تومان | ۴۵ هزار تومان |
| مرز زمینی و دریایی | ۱۵ هزار تومان | ۱۵ هزار تومان | ۱۵ هزار تومان | |
همانطور که در جدول نیز قابل مشاهده است، قیمت عوارض خروج از کشور برای سفر دوم سفرهای عادی و حج به میزان ۵۰ درصد و برای سفر سوم و بیشتر برای این دو گروه از سفرها، به میزان ۱۰۰ درصد افزایش خواهد یافت.
عوارض خروج از کشور کودکان
تا چند سال گذشته، کودکان از پرداخت عوارض خروج از کشور معاف بودند، اما بر اساس قانون جدید عوارض خروج از کشور کودکان و نوزادان همانند نرخ عوارض بزرگسال بوده و به ازای هر نفر دارای کد ملی و بلیط پرواز، به همان شکل محاسبه خواهد شد.
نحوه پرداخت عوارض خروج از کشور
پیش از راه‌اندازی سامانه‌های الکترونیک، مسافران باید با مراجعه به شعبه‌های منتخب بانک در سراسر کشور یا منتظر ماندن در صف‌های طولانی فرودگاه، پرداخت عوارض خروج از کشور را انجام می‌دادند، اما امروزه راه‌های متفاوتی برای پرداخت عوارض خروج از کشور وجود دارد.
نحوه پرداخت عوارض خروج از کشور اشکال مختلفی دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- پرداخت عوارض خروج از کشور از سامانه سداد: از سال ۱۳۹۵ به بعد مسافران می‌توانند به جای مراجعه به پایگاه‌های حضوری، از طریق سامانه پرداخت عوارض خروج از کشور، به نام سامانه پرداخت الکترونیک سداد، عوارض خروج خود را پرداخت کنند.
- پرداخت عوارض خروج از کشور در فرودگاه: یکی از راه‌های پرداخت حضوری، پرداخت عوارض خروج از کشور از طریق دستگاههای ATM واقع در فرودگاه است. اگر موفق به پرداخت آنلاین نشدید، می‌توانید از فرودگاه‌های بین‌المللی برای پرداخت عوارض خروج از کشور اقدام کنید.
- پرداخت عوارض خروج از کشور از طریق عابر بانک: دستگاههای خودپرداز GSS یا همان دستگاههای خودپرداز غیرنقدی (Cashless ATM)، در اکثر فرودگاه‌های کشور تعبیه شده‌اند. کافی است کارت خود را روی دستگاه بکشید و سپس روی گزینه «عوارض خروج از کشور» کلیک کنید.
- پرداخت عوارض خروج از کشور از بانک ملی: از سال ۱۳۹۷ به بعد، پرداخت عوارض خروج از کشور تنها در شعب مرکزی بانک ملی در سراسر کشور امکان‌پذیر است.
- پرداخت عوارض خروج از کشور با اپلیکیشن‌های پرداخت: پرداخت عوارض خروج از کشور از طریق اپلیکیشن‌هایی مانند ایوا و بله یکی دیگر از دیگر روش‌های پرداخت عوارض خروج از کشور است.
زمان پرداخت عوارض خروج از کشور
بر اساس اعلام وب‌سایت سامانه سداد، خروج از کشور حداقل ۲۰ دقیقه پس از پرداخت عوارض خروج از کشور امکان‌پذیر است. با این حال بهتر است پرداخت مالیات خارج از کشور را به دقایق پایانی موکول نکنید؛ چرا که در صورت عدم موفقیت در پرداخت عوارض، امکان خروج از کشور را نخواهید داشت و ممکن اس پرواز خود را از دست بدهید.
مدارک پرداخت عوارض خروج از کشور
برای پرداخت عوارض خروج از کشور به مدرک خاصی نیاز ندارید. تنها کافی است با کارت بانکی خود به یکی از پایگاه‌های حضوری یا سامانه و اپلیکیشن‌های آنلاین مراجعه و کد ملی خود را وارد کنید.
مدت اعتبار عوارض خروج از کشور
رسید پرداخت عوارض خروج از کشور تا پایان همان سال معتبر است. بدین ترتیب اگر فردی در زمان واریز وجه عوارض خروج از کشور موفق به سفر نشود، می‌تواند از همان رسید پرداختی و شماره پیگیری پرداخت عوارض در سفرهای بعدی استفاده کند.
چه کسانی از پرداخت عوارض خروج از کشور معاف هستند؟
همه افرادی که برای تفریح یا تجارت به خارج از کشور سفر می‌کنند، از جمله کودکان و نوزادان، ملزم به پرداخت عوارض خروج از کشور هستند. با این‌همه، برخی از گروه‌ها از پرداخت عوارض معاف‌اند. این افراد عبارتند از:
- خدمه سفر: خدمه پرواز، خدمه کشتی‌های تجاری و مسافربری از پرداخت عوارض خروج از کشور معاف‌اند.
- دانشجویان: دانشجویانی که برای ادامه تحصیل به خارج از کشور سفر می‌کنند، به شرط رعایت موارد زیر، تا سه نوبت در سال از پرداخت عوارض خروج از کشور معاف هستند:
-
- ثبت‌نام در سامانه «نشا»
- درج مهر اجازه خروج دانشجویی در گذرنامه توسط نمایندگی‌های ایران در خارج از کشور
- وجود حداقل ۳ ماه فاصله میان دو سفر ورودی به ایران
- بیماران و جانبازان: جانبازان و بیمارانی که با دریافت مجوز برای درمان به سایر کشورهای سفر می‌کنند، از پرداخت عوارض خروج معاف‌اند. همچنین، همراه بیمار از تخفیف ۴۰ تا ۶۰ درصدی عوارض خروج از کشور برخوردار خواهد شد.
- دارندگان گذرنامه سیاسی: دارندگان گذرنامه‌های سیاسی نیز از قوانین پرداخت عوارض معاف هستند.
- سایر معافیت‌ها
-
- ایرانیان مقیم کشورهای خارجی که مشغول به کار و دارای کارنامه شغلی از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی هستند، از دیگر افراد معاف از پرداخت عوارض خروج از کشور محسوب می‌شوند.
- اعضای تیم‌های ملی ورزش که برای شرکت در مسابقات به خارج از کشور سفر می‌کنند، در همه سفرها تنها معادل عوارض سفر اول پرداخت می‌کنند.
ایران جزو معدود کشورهایی است که از شهروندان خود مالیات خروج از کشور دریافت می‌کند؛ این در حالی است که بسیاری از کشورها برای تامین بودجه‌های گردشگری و خروج از بحران‌ها، قوانین مالیاتی خاصی را برای گردشگران ورودی وضع کرده‌اند و از این درآمد برای پیشرفت، توسعه و بازاریابی مقاصد استفاده می‌کنند.
پیشنهاد «رسانه قطبنما»:
مالیات هایی که به جیب گردشگری نمی‌رود + انواع مالیات گردشگری
