رسانه قطبنما: بازی وار سازی یا گیمیفیکیشن در گردشگری شما را یاد چه می‌اندازد؟ ممکن است با شنیدن این اصطلاح ناخودآگاه به یاد بازی‌های کامپیوتری یا بازی های گوشی‌های همراه بیفتید؛ اما کاربرد گیمیفیکیشن در گردشگری و کسب و کارهای گردشگری متفاوت از محیط‌های بازی مرسومی است که می‌شناسیم.
زمانی که شما یک تجربه بازی وار را در محیط غیر بازی به مهمانان و گردشگران ارائه می‌دهید، در واقع از گیمیفیکیشن در گردشگری و سفر استفاده کرده‌اید. در دنیای امروز استفاده از حواس پنج‌گانه در برنامه‌های گیمیفیکیشن در گردشگری اهمیت بسیاری پیدا کرده و بسیاری از برند‌های گردشگری با هدیه دادن یک ادکلن یا پکیج غذایی ویژه سعی می‌کنند تجربه عمیق‌تری برای مهمانان خود بسازند.
بررسی‌ها درباره بازار پررونق گیمیفیکیشن در جهان نشان می‌دهد ارزش بازار جهانی گیمیفیکیشن در سال ۲۰۱۸، حدود ۶/۸ میلیارد دلار بوده و پیش‌بینی میشود تا سال ۲۰۲۴ به ۴۰ میلیارد دلار افزایش یابد.
این آمار نشان می‌دهد گیمیفیکیشن در کسب وکار‌های مختلف، به‌ویژه گیمیفیکیشن در گردشگری، جایگاه خود را پیدا کرده و هر ساله بخش مهمی از بودجه‌های بازاریابی را به خود اختصاص می‌دهد.
اما اصلا گیمیفیکیشن چیست؟ چه فرآيندی دارد؟ و چطور می‌توان از مزایای گیمیفیکیشن در گردشگری استفاده کرد؟
در این‌باره، «رسانه قطبنما» با محمد اعجازی، راهنمای گردشگری، تولید‌کننده محتوا در زمینه سفر و مترجم کتاب «بازیآفرینی در گردشگری» نوشته رومن ایگر و پائول بولنسی، به گفتگو نشسته است.
آنچه در این مقاله می‌خوانید:
گیمیفیکیشن یا بازی وار سازی چیست؟
تعاریف متعددی از گیمیفیکیشن (Gamification) وجود دارد که همه آن‌ها به یک چیز اشاره می‌کنند: ایجاد یک فرآیند بازی‌گونه در محیط‌های غیر‌بازی.
اما منظور از این جمله چیست؟
به اعتقاد محمد اعجازی، تعریف گیمیفیکیشن یا بازی وار سازی دقیقاً از کاری که انجام می‌دهد، گرفته میشود. زمانی که ما تجربه یا کاری را که ذاتاً با بازی ارتباطی ندارد، به‌شکل بازی گونه ارائه می‌دهیم.
در پانزدهمین کنفرانس آکادمی بین‌المللی «MindTrek» در سال ۲۰۱۱ نیز گروهی از محققان گیمیفیکیشن را استفاده از عناصر طراحی بازی در یک محیط غیر بازی تعریف کرده‌اند.
این آکادمی جایی است که محققان و کارشناسان نتایج آخرین پژوهش‌های خود را در زمینه توسعه فناوری، رسانه و فرهنگ دیجیتال برای آینده ارائه می‌دهند.
از نظر محققان و پژوهشگران این زمینه، بازی وار سازی از ارزش‌‌آفرینی کاربر حمایت میکند و تجربهای عمیق‌تر به او ارائه می‌دهد. برای اجرای گیمیفیکیشن در گردشگری و برای بهره‌گیری از آن در راستای بازاریابی در هر حوزه‌ای باید ۴ اصل زیر را به خاطر بسپارید:
۱. در طراحی برنامه‌های گیمیفیکیشن به ویژگی‌های مخاطب خود توجه کنید؛
۲. نوع بازی یا المان‌هایی که در نظر می‌گیرید، باید ارتباط منطقی با کسب و کارتان داشته باشد؛
۳. برنامه‌های شما باید مشتریان را به تعامل و مشارکت تشویق کند؛
۴. و در نهایت ایده‌های گیمیفیکیشن باید شما را به اهداف تجاری‌تان نزدیک کند و باعث افزایش فروش شود.
کاربرد گیمیفیکیشن در کسب و کار
گیمیفیکیشن در کسب و کارها با ارائه دستورالعمل‌ها و بازخورد‌های فعال به کاربران از طریق مکانیسم‌های بازی، شرکت‌ها را به اهداف و مقاصد تجاری‌شان نزدیک‌تر میکند.
گیمیفیکیشن در واقع با درگیر‌کردن احساسات مشتری، تجربهای منحصربه‌فرد را به او ارائه می‌دهد و با استفاده از راهکار‌های گیمیفیکیشن در بازاریابی، هم کاربر و هم صاحبان کسب و کار را به اهدافشان می‌رساند.
زمانی که مشتریان با برنامه‌ها یا فعالیت‌های بازی وار تعامل دارند، بازخورد فوری در مورد عملکرد خود دریافت می‌کنند و گام‌های بعدی آن‌ها را به سمت دستاورد جدید هدایت میکند.
گیمیفیکیشن در گردشگری
وقتی صحبت از گیمیفیکیشن در گردشگری میشود، بسیاری از ما ممکن است یاد برنامه‌های وفاداری ایرلاین‌ها و هتل‌ها یا برگزاری مسابقه بیفتیم. شاید برنامه‌های وفاداری ایر‌لاین ها و هتل های مختلف را دیده باشید؛ برنامه‌هایی که شما را تشویق می‌کنند تا امتیاز جمع‌‌آوری کنید، جایزه ببرید یا از خدمات ویژه‌‌ای استفاده کنید؛ یا پلتفرم Airbnb که با معرفی اپلیکیشنی مانند «Superhost» بهترین میزبانان خود را بر اساس امتیاز کاربران مشخص و تلاش میکند با این کار اعتماد میان مهمان و میزبان را تقویت کند.
محمد اعجازی، از راهنمایان گردشگری و تولید‌کنندگان محتوا در زمینه سفر که شخصاً علاقه بسیاری به گیمیفیکیشن در گردشگری دارد، بازی وار سازی در گردشگری را تنها محدود به تخفیف‌های برنامه‌های وفاداری نمی‌بیند؛ بلکه هدف اصلی کاربرد گیمیفیکیشن در کسب و کارهای گردشگری را بهیادماندنیتر کردن تجربه و درگیر‌کردن مخاطب می‌داند.
بیایید با هم ببینیم که چگونه گیمیفیکیشن در گردشگری ورود پیدا کرد و چطور بازی وار سازی در گردشگری اهمیت یافت؟
پیشرفت فناوری در دهه‌های اخیر ساختار بازار گردشگری را متحول کرده و بر نحوه عرضه و تقاضای خدمات تاثیر گذاشته است. صنعتی که در گذشته مبتنی بر جاذبه و تکنولوژی‌های قدیمی بود، امروزه تغییر کرده و «تجربه» مهم‌ترین محصول این صنعت شده است.
اهمیت ارائه تجربه منحصربه‌فرد، تعامل با مشتری و مشارکت در خلق ارزش باعث شده است تا گیمیفیکیشن در بازاریابی گردشگری نقش پر‌رنگی ایفا کند. علاوه بر این صنعت گردشگری و هتلداری بسیار کاربر محور است؛ بنابراین پتانسیل بالایی برای استفاده از برنامه‌های گیمیفیکیشن در گردشگری وجود دارد.
اعجازی نیز از اهمیت تجربه مسافران باخبر است و هدف استفاده از گیمیفیکیشن در گردشگری را عمیق‌تر کردن تجربه و بهیادماندنیتر کردن آن می‌داند: «اگر چاشنی بازی را به تجربه گردشگری اضافه کنیم، اصطلاحاً ما این تجربه را بازی وار کرده‌ایم؛ یا به‌شکل بازی‌گونه‌ای یک تجربه بی‌ربط به بازی را به مشتری ارائه کردیم.» این تجربه می‌تواند با حواس پنج‌گانه انسان مانند «چشایی»، «شنوایی»، «لامسه» و حتی «بویایی» ترکیب شود و با درگیر‌کردن مخاطب در قلب ماجرا، محصول جدیدی را به او ارائه دهد.
تاریخچه گیمیفیکیشن در گردشگری
وقتی به تاریخچه بازی وار سازی یا گیمیفیکیشن در گردشگری در منابع مختلف نگاهی می‌کنیم، تاریخ دقیقی از زمان شروع آن در دسترس نیست.
بعضی از منابع تاریخ شروع گیمیفیکیشن در گردشگری را هم‌زمان با راه‌اندازی اولین برنامه وفاداری هواپیمایی بین‌المللی تگزاس در سال ۱۹۸۰ می‌دانند؛ برخی دیگر به سال ۲۰۰۰ اشاره می‌کنند؛ و برخی دیگر معتقدند که اصطلاح گیمیفیکیشن برای اولین‌بار در سال ۲۰۰۸ ظاهر شد و از سال ۲۰۱۰ در میان کسبوکارهای گردشگری محبوبیت پیدا کرد.
اعجازی در این باره می‌گوید: «شاید نتوانیم نقطه ثابتی برای آغاز گیمیفیکیشن در گردشگری در نظر بگیریم؛ اما دهه ۷۰ میلادی آغاز دورانی است که موضوع اضافه‌کردن فضای سرگرمی به کارها و صنایع تجربه‌گرا، وارد مقالات و تحقیقات علمی شد.»
با همه این‌ها اما اگر بخواهیم نقطه عطفی برای گیمیفیکیشن در گردشگری معرفی کنیم؛ باید به رویداد «بازار سفر گردشگری» (World Travel Market) در سال ۲۰۱۱ اشاره کنیم؛ جایی که شرکت بریتانیایی «Euromonitor International»، ارائه‌دهنده تحقیقات بازار، گیمیفیکیشن را یکی از روند‌های آینده صنعت گردشگری مطرح کرد.
از سال ۲۰۱۱ بود که موضوع گیمیفیکیشن به‌طور گسترده‌ای مورد توجه دانشگاهیان و متخصصان قرار گرفت و مقالات و کنفرانس‌های متعددی به تحلیل موضوع بازی وار سازی در گردشگری و استراتژی های گیمیفیکیشن در بازاریابی گردشگری دست زدند.
فرمول استفاده از گیمیفیکیشن در گردشگری
احتمالاً بار‌ها از خودتان پرسیده‌‌اید که چطور میشود یک تجربه را، حتی بعد از تمام‌شدن سفر، در ذهن مخاطب زنده نگه داشت؟
اعجازی پاسخ این سوال را در برنامه‌ها و کاربرد بازی وار سازی و گیمیفیکیشن در گردشگری می‌بیند: «فرض کنید ادکلنی خوش‌عطر از هتلی که در آن اقامت داشتید، هدیه گرفتید. حتی بعد از تمام‌شدن اقامتتان، هر کجا که عطر آن ادکلن به مشامتان برسد، یاد هتل محل اقامت خود می‌افتید. با این کار، خاطره اقامت شما همیشه در ذهنتان حک شده. ترکیب کردن تجربه با حواس پنج‌گانه مثل بویایی، نمونه‌ای از کاربرد گیمیفیکیشن در گردشگری است که با عمیق‌تر کردن تجربه و بهیادماندنیتر کردن آن، باعث افزایش وفاداری مهمانان و ترغیب آن‌ها به تجربه دوباره خدمات میشود.
مترجم کتاب «بازیآفرینی در گردشگری» یادآوری میکند که با گذشت سال‌ها، کاربرد گیمیفیکیشن در گردشگری هم توسعه یافته. امروزه دیگر بازی وار سازی در گردشگری محدود به تخفیفات و جوایز برنامه‌های وفاداری ایرلاین‌ها و هتل‌ها نیست؛ بلکه درگیر کردن حواس پنج‌گانه، ایجاد خاطره‌ای به‌یادماندنی، درگیر‌کردن مخاطب، آموزش و... نقش مهمی در برنامه‌های گیمیفیکیشن در گردشگری ایفا می‌کنند.
علاوه بر این، استراتژی‌های گیمیفیکیشن در بازاریابی با ایجاد انگیزه‌های درونی (مانند به‌دست‌‌آوردن امتیاز و جوایز) و انگیزه‌های بیرونی (مانند مشارکت و افزایش تعاملات) در کاربران، آن‌ها را به سمت یک هدف خاص هدایت می‌کنند.
ارزش تجاری گیمیفیکیشن در گردشگری برای کسب و کارها
استفاده از برنامه‌های گیمیفیکیشن در بازاریابی و تاثیر غیر‌قابل‌انکار آن بر وفاداری مصرف‌کنندگان، مانند یک انقلاب در کسبوکارهای تجاری بود. زمانی که کاربران شما با برنامه‌ها و تجربیات بازی‌وار شده درگیر می‌شوند، می‌توانند ارتباط بهتری با محصول و خدمات برندتان برقرار می‌کنند.
محمد اعجازی نیز اهمیت استفاده از گیمیفیکیشن در کسب و کارهای گردشگری را در عمیق‌تر کردن تجربه و تاثیر مهم آن در حفظ مشتریان قبلی و البته جذب مصرف‌کنندگان جدید می‌بیند: «هر کسب‌وکاری به‌دنبال راهی برای سودآوری بیشتر است؛ هدفی که اغلب کسبوکارها را به سمت توسعه بازار یا توسعه محصول هدایت میکند. اگرچه این‌ها از پایه‌های اصلی بازاریابی و موفقیت یک برند هستند، اما ارائه تجربه به‌یادماندنی و جلب رضایت مهمان، او را به سفیر برند شما در جامعه خود تبدیل میکند؛ چه اینفلوئنسری با میلیون‌ها دنبال‌کننده باشد و چه عضوی از یک خانواده کوچک، اشتراک‌گذاری تجربههای گردشگر با افراد جامعه و محتوای تولید شده توسط کاربر (UGC) تاثیر‌گذاری بسیار بیشتری نسبت به تبلیغات در رسانه‌ها دارد.»
این یک واقعیت است که بیلبورد‌های تبلیغاتی شما در نهایت می‌توانند چند کلمه با مخاطبان صحبت کنند؛ اما مهمانان راضی می‌توانند ساعت‌ها از تجربیات به‌یادماندنی که کسب کردند، حرف بزنند و افراد دیگر را نیز مجاب کنند تا این تجربه‌ها را تکرار کنند.
از طرف دیگر کسبوکارها به کمک برنامه‌های گیمیفیکیشن در گردشگری می‌توانند داده‌ها و اطلاعات مفیدی در مورد علایق و چالش‌های مصرف‌کنندگان به دست آوردند و با عملکرد بهتر در کمپین های بازاریابی آینده، به اهداف تجاری خود دست پیدا کنند.
مزایای گیمیفیکیشن در گردشگری
با توجه به اهمیت و کاربرد بازی وار سازی در گردشگری، بیایید نگاهی کنیم به مزایای استفاده از برنامه‌های گیمیفیکیشن در گردشگری. کارشناسان، سه مزیت اصلی را در این زمینه برمی‌شمرند:
افزایش وفاداری مهمانان
ارائه تجربه منحصربه‌فرد و جلب رضایت مهمانان، باعث افزایش وفاداری آن‌ها و در نهایت تمایل آن‌ها به بازگشت و استفاده مجدد از خدمات میشود. موزه‌ای را در نظر بگیرید که با ارائه بازی و برنامه‌های سرگرم‌کننده مناسب کودکان، به والدین اجازه می‌دهد بدون نگرانی و استرس به‌همراه کودکان خود از موزه بازدید کنند. جلب رضایت آن‌ها باعث میشود تا این کار را به دوستان خود نیز توصیه کنند.
افزایش انگیزه مهمانان
بازی‌وار سازی در گردشگری و تجربه های گردشگر باعث افزایش انگیزه درونی و بیرونی مهمانان میشود. برای مثال، تمایل برای کسب امتیازات بیشتر و استفاده از پاداش‌ها یا تشویق آن‌ها به مشارکت، غرق‌‌شدن در تجربه و لذت حضور در آن، از نمونه تاثیرات استفاده از بازی وار سازی در کسب و کارهای مختلف گردشگری است.
بهبود فرایند بازاریابی در هتل‌ها و شرکت‌های مسافرتی
اگر به‌دنبال افزایش مشارکت و حضور مهمانان در مکانی خاص یا بهبود استراتراژی‌های بازاریابی خود هستید، از گیمیفیکیشن در کسب و کارتان استفاده کنید. برنامه‌های بازی وار سازی در گردشگری به شما کمک میکند، روابط طولانی‌تر با مشتریان برقرار کنید.
همچنین همراه‌کردن وفاداری مشتریان با ابزار‌های پیش‌برد فروش، به سود بیشتر کسبوکارها منجر میشود.
۵ اصل گیمیفیکیشن در گردشگری
«بهیادماندنیتر کردن تجربه»، هدف مهم کاربرد گیمیفیکیشن در گردشگری است؛ موضوعی که محمد اعجازی بار‌ها و بار‌ها در گفتگویش با «قطبنما» به آن اشاره میکند. اما راه تحقق این هدف چیست؟
«در کتاب «بازیآفرینی در گردشگری» با ۵ اصل گیمیفیکیشن آشنا می‌شویم که رعایت این ۵ اصل موجب بهیادماندنیتر شدن و عمیق‌تر شدن تجربه گردشگر میشود.»
غرقگی، شبکه‌سازی، القای حس مثبت، دستاورد و معنا داشتن، ۵ اصلی است که اعجازی به آن اشاره میکند و هدف نهایی آن‌ها را به حداکثر رساندن سود می‌داند. منظور از سود در اینجا صرفاً هزینه‌ای نیست که توسط کاربر یا مهمان پرداخت میشود؛ هدف در اینجا آن است که کاربر قبل از تجربه، در حین تجربه و حتی پس از آن، همچنان خودش را در محیط احساس کند. گیمفیکیشن در گردشگری مانند خدمات پس از فروش برای محصول عمل و سعی میکند آن را در ذهن مخاطب زنده نگه دارد.
اعجازی برای درک عمیق‌تر این ۵ اصل، اینطور توضیح می‌دهد:
غرقگی
غرقگی (Flow) یکی از ۵ اصلی است که به عمیق‌تر شدن تجربه کاربران کمک میکند. مترجم کتاب بازیآفرینی در گردشگری در توضیح این اصل می‌گوید: «غرقگی در گیمیفیکیشن در گردشگری را می‌توانیم با بازی کامپیوتری کودکان مقایسه کنیم. احتملاً دیده‌اید زمانی که کودک غرق بازی کامپیوتری میشود، دیگر متوجه اتفاقاتی که در اطرافش می‌افتد، نیست و کاملاً خودش را در بازی حس میکند. اینجا است که بازی به هدف خودش رسیده و توانسته کاربر را در خودش غرق کند.»
غرقگی در گیمیفیکیشن گردشگری نیز تجربه را غنی‌تر و آن را در وجود کاربر ثبت میکند. برای مثال، عینک‌هایی که در گردشگری اسکی استفاده میشود، در نظر بگیرید. این عینک‌ها دارای مانیتور‌های کوچکی هستند که در لحظه داده‌هایی را به کاربران ارائه می‌دهد. ارائه اطلاعاتی مانند سرعت در لحظه، میانگین سرعت، نقشه مسیر و..، به کاربران اجازه می‌دهد تا یک بازخورد فوری از عملکرد خود داشته باشند و عمیق‌تر در تجربه خود غرق شوند.
راهنمایی پله پله کاربر در یک منطقه گردشگری با تابلو‌های راهنما یا راهنمایی گردشگر در دل طبیعت با اپلیکیشن «Geocaching» برای پیدا‌کردن جایزه‌های پنهان شده، از نمونه‌های غرقگی در گیمیفیکیشن است که باعث میشود کاربر مثل یک کودک در تجربه مقصد غرق شود.
شبکه سازی
در شبکه‌سازی میان کاربران با هم و کاربران با سیستم، حس حمایت‌گری سیستم از کاربران و حمایت‌گری کاربران از هم است که اهمیت پیدا میکند. اگر یک اپلیکیشن یا برنامه گیمیفیکیشن در گردشگری بتواند کاربران را کنار هم قرار دهد و میان آن‌ها شبکه سازی کند، در نهایت موفق خواهد شد تجربه خوشایندی برای آن‌ها رقم بزند.
اعجازی برای درک بهتر این موضوع، تور مسافرتی را مثال می‌زند. اگر در یک تور مسافرتی اعضای آن نتوانند به‌خوبی با یکدیگر ارتباط برقرار کنند، در نهایت تجربه خوبی هم از آن تور نخواهند داشت. یا در شبکه اجتماعی «couchsurfing» یک طرف مهمان و یک طرف میزبان قرار دارد. اگر این افراد بتوانند با همدیگر مشارکت و شبکه‌سازی کنند، تجربه مهمان‌شدن و میزبانی‌کردن به خوبی اتفاق می‌افتد و ارزش و اعتبار برند نیز بالا می‌رود.
فضاهای بازی واقعی مانند «Scaperoom» نیز از دیگر برنامه‌های گیمیفیکیشن هستند که ارتباط میان کاربران در نهایت منجر به برنده‌شدن یک تیم میشود. در واقع زمانی که کاربران با یکدیگر شبکه‌سازی می‌کنند، ارزش و اعتبار بیشتری نیز کسب می‌کنند.
در جای دیگر، شرکت هواپیمایی با برگزاری یک کمپین بازاریابی گردشگری و اهدای جوایز به مهمانان خود، ضمن ارتباط عمیق با آن‌ها، تجربهای فراموش‌نشدنی برای‌شان رقم می‌زند.
دستاورد
«دستاورد، شاید مهم‌ترین اصل گیمیفیکیشن در گردشگری و ماحصل سفر و تجربه مهمانان است که حتی تا سال‌ها بعد برای او باقی می‌ماند. دستاورد دقیقاً همان چیزی است که مسافر بعد از برگشت از سفر برای اطرافیان خود تعریف و آن‌ها را مشتاق میکند تا این تجربه را امتحان کنند»؛ این توضیحی است که اعجازی از اهمیت دستاورد در گیمیفیکیشن در گردشگری می‌دهد.
انجام یک پروژه سنگین و مهم مانند پیاده‌روی مذهبی مسیر «سنت جیمز» میان دو کلیسای فرانسه و اسپانیا و به پایان رساندن موفقیت‌‌آمیز آن، حس برتری و خبره بودن را برای کاربر به همراه دارد و این دستاورد تا سالیان سال برای او باقی می‌ماند.
او از دستاورد مهم هم‌سفر شدن با راهنمایان گردشگری خبره هم می‌گوید: «یک راهنمای گردشگری خبره و باتجربه می‌تواند به‌عنوان تسهیل‌گر، الگوی مسافران خود باشد؛ به‌طوری که گردشگران رفتار و مهارت‌های او را الگو قرار می‌دهند و در طی مسیر مانند او عمل می‌کنند. در چنین شرایطی مهمانان در عین‌لذت‌بردن از سفر، آموزش می‌بینند و مهارت‌های ضروری را می‌‌آموزند. این کار به آن‌ها کمک میکند تا بار دیگر اگر به‌تنهایی قدم در این مسیر گذاشتند، به‌خوبی از پیچ‌وخم ماجرا آگاه باشند و به‌درستی رفتار کنند.»
معنادار بودن
سفر باید یک تجربه معنادار را برای‌مان بسازد و بازی وار سازی در گردشگری به معنادار‌شدن آن کمک میکند. یکی از استراتژی‌های گیمیفیکیشن (Gamification) در گردشگری که به معنادار‌شدن یک تجربه کمک میکند، داستان سرایی است. اما منظور از داستان‌سرایی یا Storytelling و تاثیر آن در معنادار شدن تجربه چیست؟
«وقتی برای بازدید از خانه بروجردی‌های کاشان می‌رویم، راهنمایان در کنار توضیح جزئیات و فن معماری بنا، داستان عشق میان دختر و پسری را برای‌مان تعریف می‌کنند؛ دختری از طبقه بالای جامعه (طباطبایی‌ها) و پسری از طبقه پایین‌تر. شرط پدر دختر برای این ازدواج، ساختن خانه‌ای باشکوه هم‌رده و هم‌ردیف خانه خودشان بود که در نهایت با ساخت خانه بروجردی‌ها عشق این دو جوان به ثمر رسید.
ترکیب این داستان و با جزئیات، معماری و آرایه‌های خانه بروجردی، مانند یک فیلم در ذهن مخاطب شکل می‌گیرد و تجربه این سفر را برای او معنادارتر میکند. داستان سرایی باعث میشود تا تجربه بازدید از این خانه برای همیشه در ذهن فرد ثبت شود»؛ اعجازی اهمیت داستان سرایی در گیمیفیکیشن در گردشگری را اینطور تشریح میکند.
در همین حال، «آزادی عمل» یا «خودمختاری» یکی دیگر از راهکارهایی است که به معنادارتر شدن تجربه کاربر کمک میکند. راهنمای توری را در نظر بگیرید که دائماً به شما می‌گوید:
- این کار را کنید؛
- از این مسیر بروید؛
- از گروه جدا نشوید؛
و ده‌ها دستور دیگر که آزادی عمل را از شما می‌گیرد.
اگر می‌خواهیم تجربه عمیق‌تری به مهمانان خود ارائه کنیم، باید به آن‌ها فرصت دهیم تا جای ممکن آزادی عمل و اختیار داشته باشند. برای مثال، اتوبوس روباز گردشگری لندن با ارائه بلیت به مسافران اجازه می‌دهند:
- در هر ایستگاهی که می‌خواهند پیاده شوند؛
- هرچه‌قدر که می‌خواهند گشت‌وگذار کنند؛
- و در نهایت با اتوبوس بعدی به ایستگاه بعد بروند.
این حس خودمختاری به عمیق‌تر شدن تجربه و معنادار‌شدن آن کمک میکند و تجربه شخصی‌سازی شده به کاربر ارائه می‌دهد.
القای احساس مثبت
احساس مثبت، شامل مجموعه‌ای از حس های متنوع و جنبه‌های مختلف زیباشناسانه است که تجربه را بهیادماندنیتر میکند.
-
آرامش و تنش
«تصور کنید سوار یک ترن هوایی در شهر‌بازی هستید، در لحظاتی سرعت ترن کم میشود و آرام حرکت میکند و در لحظاتی دیگر، با سرعت‌گرفتن ترن، اوج هیجان و لذت را تجربه می‌کنید.» مثالی که اعجازی به آن اشاره میکند نمونه‌ای از حس آرامش و تنش است که باعث القای حس مثبت به کاربر میشود.
-
ترکیب حس های آشنا و ناآشنا
گاهی با گروه مسافران مختلف به یک مکان همیشگی سفر می‌کنید و گاهی با گروه ثابتی از افراد، به دیدن مقاصد گردشگری مختلف می‌روید. هر کدام از این‌ها تجربهای متفاوت و متنوع برای‌تان رقم می‌زند؛ چه زمانی که با افراد آشنا به جای جدیدی سفر می‌کنید و چه زمانی که با افراد جدید از یک مقصد همیشگی بازدید می‌کنید. ترکیب حس‌های آشنا و ناآشنا به شما کمک میکند تجربه متفاوت از قبلی داشته باشید.
-
حس شگفتی
«تصور کنید در یک تور حیات‌وحش شرکت کرده‌اید، و پس از ساعت‌ها انتظار بالاخره گونه جانوری که به‌دنبال آن بودید، می‌بینید. اینجا است که حس شگفتی از پیدا‌کردن چیزی که به‌دنبال آن بودید، تجربه را برای‌تان به یادماندنی‌تر میکند»؛ مترجم کتاب بازآفرینی در گردشگری احساس مثبت ناشی از شگفتی را با این مثال توضیح می‌دهد.
-
جنبه‌های زیبایی شناسانه
جنبه های زیبایی شناسانه در بازدید از یک جاذبه گردشگری مانند معماری، فرهنگ و مردمان آن مقصد به عمیق‌ترشدن تجربه سفر کمک میکند. «دیزنی‌لند» در اروپا یکی جذاب‌ترین مقاصدی است که با جنبه‌های زیباشناسانه، مسافران را محو زیبایی خود میکند و تجربه منحصربه‌فرد برای‌شان ایجاد میکند.
نکته کلیدی در استفاده از گیمیفیکیشن در گردشگری
درک اصول گیمیفیکیشن در گردشگری به‌تنهایی کافی نیست؛ بلکه باید به‌کمک ابزار‌ها این اصول را در تجربیات مهمانان تقویت کنیم. محمد اعجازی معتقد است درگیر‌شدن حواس پنح‌گانه، یکی از کلیدی‌ترین نکته‌ها در گیمیفیکیشن در گردشگری است که به تقویت این اصول و عمیق‌تر شدن تجربه کمک میکند. اما چگونه؟ بیایید یک مثال را مرور کنیم:
فرض کنید به تور چیدن زعفران در خراسان جنوبی رفته‌اید:
- اگر چیدن زعفرانها را از پشت شیشه اتوبوس تماشا کنید، تنها حس بینایی شما درگیر شده است؛
- از ماشین پیاده می‌شوید و در چیدن زعفرانها به کشاورزان کمک میکند. در اینجا حس لامسه شما نیز درگیر میشود؛
- به صدای چیدن گل از زمین گوش می‌دهید و از حس شنوایی خود در این تجربه استفاده می‌کنید؛
- به نوشیدن یک چای خوش‌طعم و خوش‌عطر زعفرانی دعوتتان می‌کنند؛ این‌بار حس چشایی و بویایی شما هم به کار گرفته میشود.
به همین راحتی شما توانستید با درگیر‌کردن حواس پنج‌گانه، تجربهای به‌یادماندنی داشته باشید که هرگز از ذهنتان پاک نمی‌شود. در حقیقت، بازی وار سازی در گردشگری به معنی درگیر‌کردن گردشگر و کاربر با تجربه است؛ به‌طوریکه که با تمام وجود آن را درک کند و در او نهادینه شود.
گیمیفیکیشن در ایران
در دورانی که کاربرد گیمیفیکیشن در گردشگری روز به روز بیشتر توسعه پیدا میکند، آینده گیمیفیکیشن در ایران چگونه خواهد بود؟
«امروزه با وجود توسعه صنعت گردشگری در جهان، رمز موفقیت و مزیت رقابتی هر کسب‌وکار گردشگری از ایستگاه گیمفیکیشن عبور میکند»؛ این پاسخی بود که محمد اعجازی به این سوال می‌دهد: «ایران علاوه بر میراث تاریخی، طبیعی و فرهنگی، میراث مردمش را دارد؛ این بزرگ‌ترین پتانسیلی است که به کسبوکارها کمک میکند تا تجربههای غیر‌تکراری و متفاوت به کاربران ارائه دهند.»
به‌نظر اعجازی، موفقیت کسبوکارهای گردشگری تنها با پیروی از دستور‌العمل‌های گیمیفیکیشن در گردشگری اتفاق نمی‌افتد؛ بلکه این علاقه خالص آن‌ها به ایجاد تجربهای به‌یادماندنی و بازی وار است که برای صاحبان کسبوکارها مزیت رقابتی می‌آفریند.
پیشنهاد «رسانه قطبنما»:
