رسانه قطبنما:اگرچه آمار دقیقی از تعداد موزه‌های کشور اعلام نشده است، اما بر اساس گفته معاون میراث فرهنگی در سال ۱۳۹۹، بیش از ۷۱۰ موزه دولتی و خصوصی در سراسر کشور فعالند که انتخاب لیست برترین موزه های ایران از بین این تعداد موزه را بسیار دشوار می‌کند.
بهترین موزه های ایران
موزه ملی ایران، موزه کاخ گلستان، موزه دفاع مقدس، موزه آستان قدس، موزه منطقه‌ای جنوب شرق ایران، موزه آب یزد و موزه هفت‌تپه، تنها برخی از بهترین موزه های ایران هستند.
در این مطلب، برای معرفی بهترین موزه های ایران، به‌سراغ کمیته ملی موزه‌های ایران (ایکوم) رفته‌ایم. این کمیته در سال ۱۴۰۱ بر اساس ۱۳ شاخص مختلف، موزه‌های سراسر کشور را ارزیابی و برترین موزه های ایران را انتخاب کرده است. با این وجود در این مقاله، علاوه بر کمک‌گرفتن از این لیست، بهترین موزه های ایران به انتخاب کارشناسان رسانه قطبنما را نیز آورده‌ایم، تا با ۱۵ موزه برتر ایران در چهار گوشه کشور آشنا شوید که شاید تا امروز کمتر نامی از آن‌ها شنیده بودید.
با بهترین موزه های ایران آشنا شوید
- مجموعه میراث جهانی کاخ گلستان
- موزه ملی ایران
- موزه خلاقیت و معماری
- موزه هفت تپه
- موزه جنگ
- موزه تاریخ تجارت جندی شاپور
- موزه تاریخ علوم اردبیل
- موزه منطقه‌ای جنوب شرق ایران
- موزه ملی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس
- مجموعه موزه‌های آستان قدس
- موزه بانک ملی ایران
- موزه مردم شناسی میمه
- موزه خانه کرد سنندج
- موزه فضای باز شناورهای چوبی و دریانوردی گوران
- موزه آب یزد
مجموعه میراث جهانی کاخ گلستان
- مکان: تهران
مجموعه کاخ گلستان، که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده، شامل ۱۲ موزه مختلف از جمله موزه مخصوص، موزه نگارخانه، موزه عکاسخانه، کاخ اختصاصی و غیره است که در هر یک از این موزه‌ها، آثار ارزشمندی از جمله تابلوهای نقاشی، هدایای پادشاهان اروپایی به شاهان قاجار، مجموعه عکس‌های دوره قاجار همراه با وسايل عکاسی، پوشاک مناطق مختلف ایران، پوشش مردان و زنان قاجار و غیره در معرض دید بازدیدکنندگان قرار دارد.
خوب است بدانید، موزه مردم شناسی کاخ گلستان یکی از قدیمی‌ترین و غنی‌ترین موزه‌های مردم شناسی سراسر کشور است. مجموعه میراث جهانی کاخ گلستان در سال ۱۴۰۱ از سوی کمیته ملی موزه های ایران (ایکوم)، در شاخصهای خلاقیت و نوآوری، پژوهش، نگهداری و حفاظت، اعمال استانداردهای فنی و توسعه فیزیکی، توسعه مدیریت، معرفی و بازدید به‌عنوان بهترین موزه ایران انتخاب شده است.
موزه ملی ایران
- مکان: تهران
موزه ملی ایران، قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین موزه کشور است که در سال ۱۳۱۶ شمسی ساخته شده و بیشترین تعداد آثار باستان‌شناسی یافت‌شده از دوران پارینه‌سنگی تا دوران اسلامی را در خود جای داده است. این موزه که در بین علاقه‌مندان به تاریخ با نام «موزه مادر» شناخته می‌شود، از ۲ بخش «ایران باستان» و «باستان‌شناسی و هنر اسلامی ایران» تشکیل شده است.
موزه خلاقیت و معماری
- مکان: استان اصفهان، اصفهان
موزه خصوصی خلاقیت و معماری، در خانه صفوی قرار دارد که بیش از ۴۰۰ سال قدمت دارد. در بازدید از این موزه شاهد روایت داستان هنر معماری در چهار گوشه ایران خواهید بود. معرفی هنرمندان پیشکسوت هنرهای تجسمی، معرفی و ارائه آثار هنرمندان جوان، اجرای موسیقی و بداهه‌نوازی، اجرای نمایش و تئاتر، برگزاری فستیوال هنری و غیره از دیگر برنامه‌های این موزه تعاملی است.
موزه خلاقیت و معماری در سال ۱۴۰۱ به انتخاب کمیته ملی موزه‌ها، در شاخصهای بازدید، پژوهش، فعالیت در فضای مجازی و آموزش به‌عنوان موزه برگزیده انتخاب شده است.
موزه هفت تپه
- مکان: استان خوزستان، شوش
موزه هفت تپه در محوطه تاریخی هفت تپه قرار گرفته و آثار کشف‌شده از دو محوطه تاریخی هفته تپه و چغازنبیل را به نمایش می‌گذارد. ظروف سفالی، اشیای مفرغی، ابزار و ادوات سنگی، پیکرک‌های انسانی و جانوری، گل‌نوشته‌ها و آجرنوشته‌ها، مهرها و اثر مهرها، تابوت‌های سفالی و غیره از جمله آثار به‌نمایش درآمده در این موزه است که قدمت آن‌ها به دوره عیلامیان بازمی‌گردد. موزه هفت تپه در لیست برترین موزه های ایران ۱۴۰۱، در شاخص نگهداری و حفاظت عنوان موزه برتر را از آن خود کرده است.
موزه جنگ (خانه تیمورتاش)
- مکان: تهران، دانشگاه جنگ
خانه تیمورتاش، یکی از خانه‌های تاریخی زیبای متعلق به اواخر دوره قاجار است که امروزه بخشی از دانشگاه جنگ تهران است. در این خانه که با نام موزه جنگ شناخته می‌شود، انواع سلاح و ادوات جنگی از دوره‌های صفویه، قاجار و پهلوی و همچنین سردیس‌های شهدای مشهور کشور به نمایش گذاشته شده است. موزه دانشگاه جنگ به انتخاب ایکوم ایران، در سال ۱۴۰۱ در شاخص بازدید، عنوان موزه برگزیده را دریافت کرده است.
موزه تاریخ تجارت جندی شاپور
- مکان: استان فارس، شیراز
موزه خصوصی تاریخ تجارت جندی شاپور، نخستین موزه خصوصی پژوهش‌محور کشور است که مجهز به یک کارگاه مرمت اشیا به‌روز است. آثار فلزی، سفالی، نسخ خطی، آبگینه، سنگ و بیش از ۲ هزار جلد کتاب تخصصی باستان شناسی و گردشگری از جمله آثار این موزه است.
در رویداد انتخاب بهترین موزه های سال ۱۴۰۱، موزه جندی شاپور از سوی ایکوم ایران در شاخصهای نگهداری و حفاظت و اعمال استانداردهای فنی و توسعه فیزیکی به عنوان موزه برگزیده انتخاب شد.
موزه تاریخ علوم اردبیل
- مکان: استان اردبیل، اردبیل، دانشگاه محقق اردبیلی
موزه تاریخ علوم اردبیل که در مراسم انتخاب برترین موزه های ایران در سال ۱۴۰۱ از سوی ایکوم، در شاخصهای روز جهانی موزه، آموزش، گردآوری و بازدید به‌عنوان موزه برگزیده انتخاب شد، حدود ۵۰۰ قطعه اشیای تاریخی، تجهیزات و اسناد قدیمی و بیش از ۳ هزار جلد کتاب علمی قدیمی به زبان خارجی را در خود جای داده است. این موزه از ۴ گالری تاریخ و افتخارات علمی آموزش عالی استان، ارتباطات و فناوری، سنجه‌های اندازه‌گیری و طبیعت تشکیل شده است.
موزه منطقه‌ای جنوب شرق ایران
- مکان: استان سیستان‌وبلوچستان، زاهدان
موزه منطقه‌ای جنوب شرق ایران که با نام موزه زاهدان نیز شناخته می‌شود، بزرگ‌ترین موزه جنوب شرق ایران است که روایتی از تاریخ و فرهنگ پرتلاطم منطقه جنوب‌شرق ایران، یعنی سیستان‌وبلوچستان، کرمان و خراسان جنوبی، است.
این موزه از بخش‌های مختلفی مثل باستان‌شناسی، مردم شناسی، بوم‌شناسی، نگارخانه، گونه‌های جانوری، آکواریوم‌های آب شور، کتابخانه‌ای با ۵ هزار جلد کتاب و غیره تشکیل شده است و معماری بسیار خاصی دارد که از «قلعه سب» الهام گرفته شده است. یکی از مهم‌ترین بخش‌های این موزه، نمایش آثار محوطه باستانی شهر سوخته است. از دیگر آثار به‌نمایش درآمده در این موزه می‌توان به ظروف سفالی، وسایلی فلزی، سنگ و شیشه، کتب خطی، ماکت قلعه‌ها و آثار باستانی و غیره اشاره کرد.
موزه ملی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس
- مکان: تهران
موزه ملی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، بزرگ‌ترین موزه نظامی جهان اسلام و مدرن‌ترین موزه غرب آسیا و یکی از بزرگ‌ترین باغ موزه‌های کشور است. استفاده از تکنولوژی‌های روز، یکی از جذابیت‌های اصلی این موزه است.
موزه ملی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، روایتی از سال‌های پیروزی انقلاب تا پایان ۸ سال جنگ تحمیلی است و شامل بخش‌های مختلفی مانند ۷ تالار، سراسرنما، باغ راه، دریاچه مصنوعی، آب‌نمایش، امکانات تفریحی و غیره است. معرفی شهدای شاخص ۸ سال جنگ تحمیلی، نمایش وقایع سال ۵۷ تا آغاز جنگ، نمایش ادوات جنگی، بازسازی آزادسازی خرمشهر و سایر پیروزی‌های بزرگ و نمایش پانارومایی با صدها پروژکتور در سراسرنمای مقاومت، تنها بخشی از فعالیت‌های این موزه است.
موزه ملی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس در سال ۱۴۰۱، به‌انتخاب ایکوم ایران در شاخص روز جهانی موزه رتبه دوم را کسب کرده است.
مجموعه موزه‌های آستان قدس
- مکان: استان خراسان رضوی، مشهد
مجموعه موزه‌های آستان قدس رضوی یکی از بزرگ‌ترین و غنی‌ترین مجموعه‌های موزه‌ای کشور است که اشیای تاریخی متعلق به ۱۰ قرن اخیر را به نمایش می‌گذارد. این مجموعه از ۶ موزه تخصصی قرآن و نفایس، موزه مرکزی، موزه فرش، موزه هدایای مقام معظم رهبری، تالار آثار استاد فرشچیان و موزه مردم‌شناسی تشکیل شده است.
انواع تمبر، سکه، اسکناس، ساعت، سلاح، ظروف، نمایش آثار هنرهای تجسمی، آبزیان و انواع ابزار نجومی از جمله آثار به نمایش درآمده در این موزه است. مجموعه موزه‌های آستان قدس رضوی در سال ۱۴۰۱ به‌انتخاب کمیته ملی موزه‌ها، در شاخص گردآوری و بازدید عنوان موزه برگزیده را از آن خود کرد.
موزه بانک ملی ایران
- مکان: تهران
در موزه بانک ملی ایران، انواع سکه‌های قدیمی ایرانی از دوره هخامنشیان تا دوران معاصر، ماشین‌های تایپ، اسناد بانکی، اشیا اهدایی به بانک، ترازو، دسته چک، دفترچه‌های حساب، شمش طلا، تمبر، تابلوهای نقاشی دوره قاجار و نقاشی چهره مدیران کل سابق بانک، نمونه‌هایی از آثار چاپی چاپخانه بانک ملی ایران و غیره به نمایش درآمده‌اند. یکی از بخش‌های قابل‌توجه موزه بانک ملی ایران، بخش اسکناس‌ها است که در آن اسکناس‌های نمونه (شماره صفر) در معرض دید بازدیدکنندگان قرار گرفته‌اند.
موزه مردم شناسی میمه (حمام گرده)
- مکان: استان اصفهان، میمه
موزه مردم‌شناسی میمه به‌انتخاب کمیته ملی موزه ایران در سال ۱۴۰۱ در شاخصهای اعمال استانداردهای فنی و توسعه فیزیکی و تلاش برای بقا به‌عنوان موزه برگزیده انتخاب شده است.
موزه مردم‌شناسی میمه در حمام گرده شهر میمه، واقع در استان اصفهان، قرار گرفته است. قدمت حمام گرده به دوران صفوی بازمی‌گردد. در این موزه می‌توانید از نزدیک با سبک زندگی مردم میمه آشنا شوید. انواع وسایل پخت نان، کرسی، خمره، ابزارهای بنایی، ابزارهای کشاورزی، گاوآهن، صندوق‌های قدیمی و غیره از جمله آثار به‌نمایش درآمده در این موزه است.
موزه خانه کرد سنندج
- مکان: استان کردستان، سنندج
موزه مردم‌شناسی خانه کرد در عمارت آصف شهر سنندج قرار گرفته است که با نام خانه کُرد نیز شناخته می‌شود. قدمت این عمارت تاریخی، احتمالا به اواخر دوره صفوی بازمی‌گردد. در این موزه می‌توانید از نزدیک با سبک زندگی مردم کرد در فصول مختلف سال آشنا شوید. ۴ حیاط، اتاق خان، بخش مطبخ، مکتب‌خانه، کشاورزی، شکار، مشاغل، پوشاک، قلاب‌بافی، زیورآلات، غرفه صنایع دستی، غرفه زندگی شهری، زندگی روستایی، کتابخانه و مرکز اسناد از بخش‌های مختلف این موزه است.
موزه فضای باز شناورهای چوبی و دریانوردی گوران
- مکان: جزیره قشم، روستای گوران
موزه فضای باز شناورهای چوبی و دریانوردی گوران، در جزیره قشم و در روستای زیبای گوران قرار گرفته است. این موزه یکی از ژئوسایت‌های جزیره قشم است که در سال ۱۴۰۱ توسط کمیته ملی موزه‌ها، در شاخص خلاقیت و نوآوری به‌عنوان موزه برگزیده سال انتخاب شد. این موزه توسط جوانان روستای گوران مدیریت می‌شود.
در بازدید از این موزه جذاب، می‌توانید ضمن آشنایی با روند ساخت و تاریخچه صنعت لنج‌سازی، سواری با این شناورهای چوبی سنتی را نیز در جنگل‌های حرا تجربه کنید. هدف از ساخت موزه روباز شناورهای چوبی و دریانوردی گوران، که با همکاری مشاوران ژاپنی صورت گفته است، زنده‌نگه‌داشتن میراث ملی ساخت لنج است. خوب است بدانید لنج به‌عنوان بزرگ‌ترین صنایع دستی جهان به ثبت رسیده است.
موزه آب یزد
- مکان: استان یزد، یزد
اگر سری به خانه تاریخی کلاهدوزهای یزد بزنید، می‌توانید از موزه آب یزد نیز بازدید کنید. در دل خانه کلاهدوزهای یزد یک رشته کاریز ۱۰۰ ساله قرار دارد که آب آن به‌وسیله چاه‌خانه‌ای که روی بام قرار داشته از چاه بیرون کشیده شده و در آب انباری که در طبقه همکف قرار داشته، ذخیره می‌‌شده است. موزه آب یزد به انتخاب کمیته ملی موزه‌ها، در سال ۱۴۰۱ در شاخص گردآوری رتبه ۲ و در شاخص فضای مجازی رتبه ۳ را کسب کرده است.
در این موزه می‌توانید با سیر سخت و نفس‌گیر تامین آب در مناطق کویری ایران آشنا شوید. از لوازم حفر قنات گرفته تا ظروف نگهداری و حمل آب، وسایل تامین روشنایی قنات، ابزار اندازه‌گیری حجم آب، کتابچه‌های میراب، اسناد خرید و فروش و توزیع آب و وقف‌نامه‌ها برخی از آثار به نمایش درآمده در این موزه است.
بدون شک همه موزه‌های سراسر کشور ارزشمند است و انتخاب بهترین‌ها از بین این تعداد کار بسیار سختی است. موزه شناسنامه تاریخی و فرهنگی هر ملت است و نقش مهمی در استحکام ریشه‌های ملی، تاریخی، قومی و مذهبی دارند. به نظر شما جای کدام موزه در لیست بهترین موزه های ایران خالی است؟ بهترین موزه های ایران از نظر شما کدامند؟
پیشنهاد «رسانه قطبنما»:
