رسانه قطبنما: بازار سفر و گردشگری پس از اتفاقاتی که در سال ۱۳۹۸ افتاد و همچنین، با شیوع ویروس کرونا و در نهایت اعتراضات شهریور ۱۴۰۱، سیر نزولی به خود گرفت و همچنان هم کمر راست نکرده است. در این سال‌ها قیمت تورهای داخلی، خارجی و ورودی افزایش پیدا کرده است.
برای مثال، در پاییز ۱۴۰۲ تورهای داخلی یک روزه بدون اقامت شبانه، برای هر مسافر از حدود یک میلیون تومان قیمت‌گذاری می‌شود؛ نرخ تورهای خروجی هم از ۱۵ میلیون تومان به مقصد کشورهای همسایه شروع می‌شود و برای مقاصد دورتر، مانند برزیل و ژاپن، به حدود ۱۵۰ میلیون تومان و بیشتر می‌رسد.
مدیران عامل ۱۲ آژانس مسافرتی فعال در گفت‌وگو با «رسانه قطبنما»، بالا رفتن نرخ ارز و افزایش قیمت کالا و خدمات در کشور را اصلی‌ترین علت افزایش قیمت تورهای گردشگری برای ایرانیان می‌دانند؛ به گونه‌ای که قیمت تورها در هر سه بخش ورودی، خروجی و داخلی تغییرات اساسی داشته است. همین افزایش نرخ نیز، باعث شده در برخی بازارها، مقاصد و مبادی سفر تغییراتی داشته باشند.
پیش از این «رسانه قطبنما» چالش‌های آژانس‌های مسافرتی کشور را در گزارش «۱۰ چالش اساسی آژانس‌های مسافرتی در ایران + اینفوگرافیک» منتشر کرده است؛ گزارشی که عمق مسائل پیش‌روی فعالان این حوزه را به تصویر می‌کشد.
اما قیمت تورهای خروجی، داخلی و ورودی، چه تغییراتی را از سر گذرانده و حالا گردشگران بیشتر به کدام تورها تمایل دارند؟
قیمت تورهای خروجی چند است؟
بررسی‌های «رسانه قطبنما» نشان می‌دهد که افزایش نرخ ارز در سفرهای خروجی، تاثیر خودش را بیش از بازار سفرهای ورودی و داخلی نشان داده است. میانگین نرخ دلار در سال ۱۳۹۸ (۲۰۱۹ میلادی) با توجه به فراز و فرودها، حدود ۱۳ هزار تومان بود و براساس گزارش مرکز آمار، ۴ میلیون و ۲۵۸ هزار و ۹۴۴ نفر در ۶ ماهه اول سال ۱۳۹۸ به خارج از کشور سفر کردند.
آخرین آمار گردشگری ایران در سال ۱۴۰۲ به خارج از کشور وجود دارد، عدد ۲ میلیون و ۴۸ هزار و ۵۰۴ نفر را در ۴ ماهه نخست امسال نشان می‌دهد و حاکی از افت قابل توجه تعداد سفرهای خارجی ایرانی‌هاست؛ موضوعی که به گواه فعالان دفاتر مسافرتی، ناشی از افزایش تقریبا ۵ برابری قیمت دلار است.
کریم شادفر، مدیرعامل آژانس دالاهو که در حوزه سفرهای داخلی و خروجی کار می‌کند، در این خصوص می‌گوید: «افزایش نرخ ارز باعث شده بعضی از مقصدهای خارجی ما کم‌مسافر شوند. قشر متوسط جامعه از تورهای نسبتا ارزان‌تر به مقصد ترکیه و ارمنستان استقبال می‌کند و بعضی تورها هم که لوکس محسوب می‌شوند، مخاطبان خود را دارند که عمدتا بالای ۵۰ سال و متول هستند.»
همانطور که شادفر و دیگر همکارانش معتقدند، سفرهای خروجی در سبد خرید خانوارهای طبقه متوسط کمرنگ‌تر شده و بسیاری از گردشگران، از مقاصد دورتر به سمت مقاصد نزدیک‌تر و کم‌هزینه‌تر سوق داده شده‌اند. با این‌همه، برخی دفاتر مسافرتی از جمله اسپیلت البرز، با ارائه تورهای لوکس و فوق لوکس به مشتریانی از دهک درآمدی دهم، توانسته‌اند فعالیت خود را در بازار سفرهای خروجی حفظ کنند.
قیمت تورهای داخلی چقدر است؟
مدیران عامل آژانس‌های مسافرتی که در بازار تورهای داخلی کار می‌کنند، در گفت‌وگو با «رسانه قطبنما» گفته‌اند که بیشترین آسیب به گردشگری داخلی از سمت سیاست‌های نادرست داخلی و افزایش قیمت‌های کالا و خدمات در ایران است. تورم روزافزون در کشور، باعث شده نرخ تمام خدمات گردشگری نیز افزایش یابد و این یعنی قدرت خرید مردم در سفرهای داخلی نیز کاهش پیدا کرده است.
بهرام مشرفی، مدیرعامل پلتفرم گردشگری یوتوپین در این خصوص به «رسانه قطبنما» می‌گوید: «تورم افسارگسیخته مواد غذایی و رقابت بخش‌های حاکمیتی با بخش خصوصی از مشکلات ما در گردشگری داخلی است.»
مشرفی در خصوص رقابت بخش دولتی با بخش خصوصی در سفرهای داخلی که باعث افزایش قیمت تورهای داخلی می‌شود، می‌گوید: «یکی از مشکلاتی که برای برگزارکنندگان تور داخلی وجود دارد این است که ارگان‌های دولتی مختلف در دو بازه زمانی اردوهای راهیان نور و ایام اربعین تقریبا همه دستگاه‌های حمل‌ونقل عمومی را به خدمت می‌گیرند و بخش خصوصی برای برگزاری تورهای خود با مشکل زیرساختی مواجه می‌شود. همچنین، راننده‌هایی که در این مدت توسط دولتی‌ها به‌کار گرفته می‌شوند، چون قیمت بالاتری به آنها پیشنهاد می‌شود، دیگر با قیمت‌های قبلی کار نمی‌کنند و نرخ حمل و نقل اتوبوسی به همین دلیل بالا می‌رود.»
قیمت تورهای ورودی چند است؟
از سوی دیگر، با اینکه به‌نظر می‌رسد کاهش ارزش پول ملی می‌تواند باعث کاهش هزینه سفر برای گردشگران خارجی (گردشگران ورودی) شود، اما فعالان در بازار تورهای ورودی معتقدند تورم در ایران و بالا رفتن قیمت کالا و خدمات در کشور بر قیمت تورها تاثیر گذاشته و نرخ تورهای ورودی را نیز افزایش داده است.
سهند عقدایی، مدیرعامل آژانس اسپیلت البرز در این خصوص به رسانه قطبنما می‌گوید: «مشتری‌های خارجی ما، از قیمت تورهای ورودی گلایه می‌کنند؛ چراکه قیمت‌ها افزایش پیدا کرده است. ما هم برای آنها توضیح می‌دهیم که با اینکه نرخ یورو در ایران ۵ برابر شده است اما قیمت مواد غذایی ۱۰ برابر، حمل و نقل ۹ برابر، هتل ۷ برابر و دستمزد راهنمایان ۶ برابر شده است.» همین موضوع باعث شده، تورهای ورودی که پیش از این برای مثال ۱۰۰۰ دلار قیمت‌گذاری می‌شده، حالا به ۱۴۰۰ دلار برسد.
عقدایی یادآور می‌شود که میزان سود کسب‌وکارشان در سال ۲۰۱۹ میلادی که قیمت یورو ۱۲ تا ۱۳ هزار تومان بود، ۳۰ درصد بوده و امروز به ۱۰ درصد رسیده است.
به طور کلی، بررسی بازار تورهای ورودی نشان می‌دهد قیمت تورهای ورودی ایران برای گردشگران خارجی از ۶۰۰ دلار شروع می‌شود و تا ۳ هزار دلار برای تورهای خاص، مانند گردشگری سلامت، بالا می‌رود.
به گفته هادی شجاری، مدیرعامل آژانس آریا مدتور که در حوزه گردشگری سلامت فعالیت می‌کند، قیمت‌های این حوزه بسته به مسئله پزشکی فرد، از ۷۰۰ دلار شروع می‌شود و تا ۱۰ هزار دلار هم در برخی پکیج‌ها قیمت‌گذاری می‌شوند.
با این حال ابراهیم پورفرج، مدیرعامل هلدینگ گردشگری پاسارگاد تورز معتقد است که اگر قیمت تورهای ورودی بیش از این افزایش پیدا کند، مسافران خارجی معدودی هم که امروز به ایران می‌آیند ممکن است کشورهای همسایه را انتخاب کنند.
پورفرج به «رسانه قطبنما» می‌گوید: «نرخ تورهای ورودی ما تقریبا با کشورهای همسایه برابر است و باید حواسمان باشد که اگر قیمت‌ها را بالاتر ببریم احتمال اینکه خارجی‌ها ایران را انتخاب نکنند، بیشتر هم می‌شود.»
به گزارش «رسانه قطبنما» تورم یکی از چالش‌های ده‌گانه آژانس‌های مسافرتی در ایران است که در سال‌های اخیر خسارت‌های زیادی را به این بخش از گردشگری کشور وارد کرده است و باید ببینیم در آینده فراز و فرودهای بازار ارز به چه صورت تاثیر خود را بر بازار سفر و گردشگری نشان خواهد داد.
پیشنهاد «رسانه قطبنما»:
