رسانه قطبنما: اگر قصد دارید
- به‌عنوان یک متخصص در حوزه کاری‌تان اعتباری کسب کنید؛
- درآمدی به‌دست آورید؛
- با افرادی که علاقه‌مندی‌هایی مشابه شما دارند، ارتباط برقرار کنید و یک شبکه برای خودتان بسازید؛
- علاقه‌مندی خود را با دیگران به اشتراک گذاشته؛
- و کاری انجام دهید که از آن لذت می‌برید؛
وقت آن است که دست به کار شوید و پادکست خودتان را راه بیندازید. اجازه ندهید باورهای غلطی مثل لزوم داشتن یک مهارت خیلی خاص، تجهیزات گران‌قیمت، داشتن مخاطب زیاد، محبوب‌نبودن پادکست و غیره دلسردتان کند. موفق‌ترین پادکست‌ها که امروزه هزاران مخاطب دارند، درست از همین نقطه‌ای شروع کرده‌اند که اکنون شما آنجا ایستاده‌اید. اما چطور می‌توان یک پادکست راه‌اندازی کرد؟
در این مقاله گام به گام مراحل راه‌اندازی یک پادکست را با یکدیگر مرور می‌کنیم تا بدانید راه‌اندازی پادکست، شکستن شاخ غول نیست؛ اگرچه آداب و قوانینی دارد که باید آنها را رعایت کنید. در اینفوگرافیک زیر می‌توانید ۱۰ مرحله ساحت یک پادکست را ببینید تا در ادامه بیشتر با این مراحل آشنا شویم:
پادکست چیست؟
حتما بارها فایل‌های صوتی متعددی شنیده‌اید که با نام پادکست منتشر شده‌اند، اما پادکست دقیقا چیست؟ پادکست (Podcast) به مجموعه‌ای سریالی از چندین فایل صوتی گفته می‌شود که حداقل یک مشخصه مشترک دارند؛ مثل میزبان مشترک. در این فایل‌ها یک یا چند میزبان، در مورد یک موضوع خاص به بحث و گفتگو می‌پردازند. با در نظر گرفتن این تعریف بسیاری از محتواهای صوتی که امروزه می‌شنویم در دسته پادکست‌ها قرار نمی‌گیرند.
اما واژه پادکست از کجا آمده است؟ سال ۲۰۰۴ میلادی بود که یکی از روزنامه‌نگاران روزنامه گاردین، مقاله‌ای درباره روند رو به رشد محبوبیت رادیوهای آنلاین نوشته بود. در آن روزها، دستگاه‌های پخش صوتی دیجیتال مثل آیپاد (iPod) رونق زیادی پیدا کرده بود و کم‌کم محتواهای صوتی منتشر می‌شد که محدودیت‌های برنامه‌های رادیویی سنتی را نداشت.
این برنامه‌ها به‌سرعت در حال فراگیرشدن بود اما هنوز نام خاصی نداشت. روزنامه‌نگار گاردین نیز نمی‌دانست باید این محتواهای صوتی را چه بنامد؛ بنابراین، چند نام پیشنهاد داده بود که یکی از آنها Podcast بود. با توجه به محبوبیت دستگاه‌های آیپاد در آن روزها بسیاری تصور کردند که این واژه ترکیب Pod و پسوند Cast است که در صنعت رسانه کاربرد زیادی داشت؛ اما در سال ۲۰۰۵ میلادی روزنامه گاردین بار دیگر در مقاله‌ای مدعی شد بخش Pod در واژه پادکست مخفف Personal On Demand است. به‌هرحال واژه پادکست از اوایل سال ۲۰۰۴ میلادی راه خود را به صنعت محتوا باز کرد اگرچه از سا‌ل‌ها قبل تولید پادکست آغاز شده بود!
صفر تا صد تولید و انتشار پادکست:
- موضوع پادکست خود را مشخص کنید
- مخاطب هدف خود را تعیین کنید
- استراتژی پادکست را تعیین کنید
- سناریو بنویسید
- تجهیزات ضبط صدا و نرم‌‌افزار ویرایش صدا را مهیا کنید
- اولین پادکست را ضبط و ویرایش کنید
- هر اپیزود را نامگذاری و برای آن کاور طراحی کنید
- سرویس میزبان برای انتشار پادکست را انتخاب کنید
- پادکست را به پادگیرها ارسال کنید
- پادکست خود را تبلیغ کنید
۱. موضوع پادکست خود را مشخص کنید
نخستین گام برای ساخت و تولید یک پادکست، انتخاب موضوع است. انتخاب یک موضوع یا یک حوزه خاص، شاید در ابتدا محدود‌کننده به‌نظر برسد؛ اما این کار به شما کمک می‌کند یک محتوای متمرکز تولید کرده، در میان مخاطبان اعتماد ایجاد و به‌عنوان یک پادکست حرفه‌ای در دراز مدت مخاطب خود را پیدا کنید.
اما چه موضوعی باید انتخاب کنید؟ موضوعی که به‌اندازه کافی گسترده باشد تا بتوانید در چند اپیزود درباره آن صحبت کنید؛ اما در عین گسترده‌بودن، خاص نیز باشد تا بتوانید یک جمعیت خاص را مخاطب قرار دهید. این کار ضریب موفقیت‌تان را بالا می‌برد.
یکی از راه‌هایی که می‌تواند در انتخاب موضوع کمک‌تان کند، جستجو در بین پادکست‌های فعلی است؛ به این ترتیب می‌توانید ببینید آیا قبلا کسی در زمینه موضوع انتخابی شما کار کرده یا نه؟ آیا رقابت زیادی در این حوزه وجود دارد؟ آیا این موضوع اصلا مخاطبی دارد؟ چطور باید خود را متمایز کنید؟
۲. مخاطب هدف خود را تعیین کنید
این پادکست قرار است برای چه کسی تولید شود؟ اگر دقیقا نمی‌‌دانید مخاطب پادکست‌تان چه کسی است یا چرا دارید این پادکست را می‌سازید، مطمئن باشید هرگز موفق نخواهید شد!
درباره مخاطب هدف خود باید به این سوالات جواب دهید که این مخاطب:
- چند ساله است؟
- کجا زندگی می‌کند؟
- به چه موضوعاتی علاقه دارد؟
- چه چالش‌هایی دارد؟
- اوقات فراغت خود را چطور سپری می‌کند؟
- چطور باید به او دسترسی پیدا کنید؟
- چرا باید پادکست شما را گوش کند؟
با پاسخ‌دادن به این سوالات، کم‌کم می‌توانید شخصیت مخاطب هدف خود را استخراج کنید و به او قالبی انسانی بدهید. حالا این شخصیت ایده‌آل، می‌تواند مسیر تولید محتوای درست را به شما نشان دهد تا به بیراهه نروید.
۳. استراتژی پادکست را تعیین کنید
برای اینکه در میان هزاران پادکست دیگر، صدا خود را به گوش مخاطب برسانید، باید یک هویت دیجیتالی برای خود ایجاد کنید تا مخاطب بتواند با پادکست‌تان ارتباط برقرار کند و در دنیای دیجیتال شما را به‌راحتی تشخیص دهد. اما مراحل تعیین استراتژی و برندینگ پادکست چیست؟
نامگذاری و طراحی لوگو
نامگذاری پادکست یکی از مهمترین بخش‌های ساخت هر پادکستی است. نامی انتخاب کنید که در عین جذاب‌بودن با موضوع پادکست نیز ارتباط داشته باشد. اگر نام جذابی داشته باشید، اما کسی نتواند پادکست‌تان را پیدا کند، محتوا هر چقدر هم که عالی باشد فایده‌ای ندارد.
از انتخاب نام‌های طولانی نیز پرهیز کنید؛ بر اساس مطالعه‌ای که توسط آژانس پادکست Pacific Content انجام شده است، نام اغلب پادکست‌های موفق کمتر از ۲۹ کاراکتر است.
درست مثل نام پادکست، داشتن یک لوگو جذاب برای هر پادکستی حیاتی است؛ چرا که سبب می‌شود در ذهن مخاطب ماندگار شوید و به‌راحتی قابل تشخیص باشید. یک لوگو خوب می‌تواند با متمایز کردن پادکست‌تان در میان هزاران پادکست، تاثیری ماندگار بر مخاطب بگذارد و به‌عنوان یک اهرم بصری قوی، نقش بسزایی در بازاریابی پادکست شما در سایر پلتفرم‌ها داشته باشد.
برای طراحی لوگو می‌توانید خودتان دست به کار شوید و از نرم‌افزارهای طراحی رایگان مثل Canva استفاده کنید یا اینکه کار را به یک گرافیست بسپارید.
انتخاب قالب روایت پادکست
قرار است در پادکست تنها خودتان صحبت کنید یا یک همراه داشته باشید؟ انتخاب قالب پادکست دقیقا بسته به موضوع و هدف شما از انتشار پادکست دارد. قالب پادکست انواع مختلفی دارد که از رایج‌ترین آنها می‌توان به قالب مونولوگ، مصاحبه، میزبانی مشترک و میزگرد اشاره کرد.
انتخاب موسیقی ورودی
هیچ قانون قطعی وجود ندارد که بگوید پادکست باید حتما موسیقی داشته باشد، اما بسیاری از پادکست‌ها در ابتدا و انتهای برنامه و گاهی در بخش‌های میانی از موسیقی‌های مختلف استفاده می‌کنند تا محتوای خود را جذاب‌تر و حرفه‌ای تر کنند.
اما از چه موسیقی می‌توانید استفاده کنید؟ امروزه وب‌سایت‌های مختلفی وجود دارند که می‌توانید به‌طور رایگان، قانونی و بدون نگرانی از کپی‌رایت، از موسیقی‌های آنها در پادکست خود استفاده کنید. برخی از و‌سایت‌ها نیز با فروش اشتراک، به شما امکان دسترسی به کتابخانه‌های عظیم موسیقی با مجوزهای مادام‌العمر را می‌دهند؛ اما اگر به‌اندازه کافی پول یا امکانات دارید می‌توانید با یک نوازنده یا استودیو حرفه‌ای همکاری و قطعه موسیقی خاص و اختصاصی خودتان را تولید کنید.
طراحی هویت بصری
وقتی مخاطب می‌خواهد پادکست شما را گوش کند، قبل از گوش‌دادن ابتدا نگاهش به لوگوی پادکست و شرح آن می‌افتد؛ بنابراین شکل گرافیکی پادکست یا همان هویت بصری، اهمیت زیادی در جذب مخاطب دارد.
وقتی درباره هویت بصری صحبت می‌کنیم، منظورمان هر المان بصری است که مخاطب می‌تواند از برند یا پادکست شما ببیند؛ مثل لوگو، رنگ‌ها، تایپوگرافی، آیکون‌ها و غیره. این المان‌ها در کنار یکدیگر می‌توانند پیام برند شما را منتقل کنند و بر مخاطب تاثیر بگذارند؛ پیامی که گاهی نمی‌توانید با هزاران کلمه آن را منتقل کنید.
تعیین دوره زمانی انتشار پادکست
تصمیم دارید هر چند وقت یکبار یک اپیزود یا همان قسمت جدید از پادکست‌تان را منتشر کنید؟ هر روز؟ هر هفته؟ هر دو هفته یکبار؟ مشخص‌کردن زمان انتشار هر اپیزود و پایبندی به آن باعث می‌شود اعتماد مخاطب را جلب کنید و به او اجازه دهید تا برنامه‌ریزی کند و در زمان مشخص، به‌سراغ اپیزود بعدی‌تان بیاید.
شرح پادکست
نتایج نظرسنجی وب‌سایت The Podcast Host نشان می‌دهد مهمترین چیزی که شنوندگان بالقوه، پادکست شما را با آن قضاوت می‌کنند، توضیحات یا Description است که درباره پادکست خودتان نوشته‌اید. برای اینکه به شنوندگان بالقوه خودتان بگویید پادکست شما چیست، باید به‌صورت خلاصه توضیحاتی درباره پادکست خودتان بنویسید و همراه با پادکست آن را منتشر کنید. سعی کنید در این معرفی مختصر و مفید و شفاف به این سوالات پاسخ دهید:
- موضوع پادکست شما درباره چیست؟
- پادکست شما برای چه مخاطبی است؟
- شنوندگان باید انتظار شنیدن چه چیزی را داشته باشند؟
- چرا باید به پادکست شما گوش دهند؟
- هر چند وقت یکبار اپیزود جدید را منتشر می‌کنید؟
- به‌جز گوش دادن به پادکست، مخاطبان چطور می‌توانند با شما ارتباط برقرار کنند؟
۴. سناریو بنویسید
قرار است در این اپیزود درباره چه چیزی صحبت کنید؟ پادکست‌تان چطور آغاز شده و چطور به پایان خواهد رسید؟ آیا قرار است در این اپیزود میزبان کسی باشید؟ چه موسیقی برای این اپیزود در نظر گرفته‌اید؟ قرار است چه داستانی برای مخاطب تعریف کنید؟
اگر دوست ندارید وسط ضبط پادکست رشته کلام را از دست بدهید یا بعد از پایان ضبط متوجه ناهماهنگی بخش‌های مختلف آن شوید، بهتر است ابتدا شروع به نوشتن سناریو هر پادکست کنید.
نوشتن سناریو پادکست قبل از شروع به ضبط، مثل یک نقشه راه است و کمک می‌کند تا یک دید کلی از برنامه‌تان داشته باشید و از مسیر منحرف نشوید. سناریو می‌تواند در برگیرنده جزئیاتی مثل لحظه شروع، لحظه پخش موسیقی، لحن، متن و غیره باشد یا تنها شامل ساختار و جهت کلی اپیزودهای هر پادکست باشد.
می‌توانید برای شروع، فهرستی از ایده‌هایی که می‌خواهید در کل پادکست خود با شنوندگان در میان بگذارید، اسامی مهمانان احتمالی، مقدمه، متن اصلی، فراخوان به اقدام (Call To Action)، نام موسیقی‌هایی که می‌خواهید از آنها استفاده کنید و مواردی مانند این‌ها را گردآوری کنید.
۵. تجهیزات ضبط صدا و نرم‌‌افزار ویرایش صدا را مهیا کنید
حالا که برندینگ خود را تکمیل کرده‌اید، باید تجهیزات لازم برای ضبط نخستین اپیزود را فراهم کنید. می‌توانید برای شروع با استفاده از کامپیوتر، تبلت یا تلفن‌همراه، صدای خود را ضبط کنید.
با این حال، اگر می‌خواهید حرفه‌ای تر شروع کنید و نگران کیفیت صدا نباشید و اگر به‌اندازه کافی بودجه دارید، بهتر است به‌سراغ خرید یک میکروفون پادکست بروید. وقتی تازه کار خود را شروع کرده‌اید، لازم نیست هزینه‌های سنگین متقبل شوید.
اما بعد از ضبط صدا، حتما نیاز خواهید داشت تا فایل صوتی را ویرایش کنید. خوشبختانه نرم‌افزارهای رایگان زیادی برای ضبط و ویرایش پادکست‌ها در دسترس قرار دارند که از جمله آنها می‌توان به Audacity، Adobe Audition، Alitu یا GarageBand اشاره کرد. البته در صورتی‌که به ویرایش علاقه ندارید می‌توانید از یک فریلنسر کمک بگیرید و کار را برون‌سپاری کنید.
اما علاوه بر این‌ها، برای داشتن یک پادکست باکیفیت، باید صدای خود یا مهمانان پادکست را با کیفیت ضبط کنید. بدون شک مراجعه به استودیوهای ضبط پادکست بهترین گزینه برای داشتن یک پادکست خوب است اما اگر هزینه انجام این کار را ندارید، ناامید نشوید. شما می‌توانید از ضبط صدا در فضاهای کوچک مثل کمد که لباس‌ها نویز صدا را می‌گیرند یا در یک اتاق کوچک با تعداد زیادی بالشتک شروع کنید.
۶. اولین پادکست را ضبط و ویرایش کنید
نترسید! بارها ضبط و ویرایش کنید تا به یک کیفیت مطلوب برسید، اما وسواس اضافه به خرج ندهید. به خاطر داشته باشید مانند هر کار دیگری، هرچه بیشتر این کار را انجام دهید، نتیجه بهتری به دست خواهید آورد. تولید پادکست یک مهارت است که انجام آن، به زمان و تمرین نیاز دارد.
۷. هر اپیزود را نامگذاری و برای آن کاور طراحی کنید
درست مانند انتخاب نام برای پادکست، انتخاب عنوان خوب، قابل جستجو و توصیفی برای اپیزودها نیز مهم است؛ چرا که کمک می‌کند در پاسخ به جستجوهای مرتبط کاربران، پادکست شما نیز نمایش داده شود. عنوان اپیزود باید دقیقا توصیف کند که در این قسمت قرار است درباره چه چیزی صحبت کنید.
بزرگ‌ترین اشتباه در نامگذاری اپیزودها استفاده از عناوین خسته‌کننده و نامربوط مثل «اپیزود ۱»، «اپیزود ۲» و غیره است؛ هیچکس با نگاه‌کردن به این نام نمی‌تواند حدس بزند قرار است درباره چه چیزی بشنود. بنابراین، دلیلی برای کلیک کردن روی این اپیزود نخواهد داشت.
به‌خاطر داشته باشید نامگذاری درست و دقیق اپیزودها به سئوی پادکست شما کمک می‌کند؛ به این معنی که شنوندگان می‌توانند پادکست شما را در موتورهای جستجو یا دایرکتوری‌های پادکست پیدا کنند.
بعد از نامگذاری، باید یک کاور برای اپیزود خود طراحی کنید. منظور از کاور، تصویر کوچکی است که هنگام پخش اپیزود در صفحه پخش‌کننده نمایش داده می‌شود. اگر کاوری برای اپیزودتان طراحی نکنید، معمولا به‌طور پیش‌فرض جملاتی که سرویس پادگیر تعیین کرده است، در صفحه پخش نمایش داده خواهد شد. اما بهتر است از این فرصت استفاده و با قرار دادن یک کاور برای هر اپیزود نظر مخاطب را جلب کنید.
می‌توانید از کاور یا لوگوی اصلی پادکست برای اپیزودها استفاده کنید اما اگر قرار است در هر اپیزود درباره یک موضوع جدید و خاص صحبت کنید، استفاده از یک کاور مرتبط و جذاب می‌تواند مخاطب را کنجکاوتر کند.
۸. سرویس میزبان برای انتشار پادکست را انتخاب کنید
حالا که پادکست‌تان را آماده کرده‌اید چطور باید آن را منتشر کنید تا همه به آن دسترسی داشته باشند؟ برای انتشار پادکست باید به‌سراغ سرویس‌های میزبانی پادکست (Podcast Hosting) بروید. سرویس میزبان پادکست، پلتفرمی است که می‌توانید فایل‌های صوتی پادکست‌تان را در آنجا آپلود و ذخیره کنید.
Buzzsprout، Castbox، Captivate، Acast، PodBean، Anchor از شناخته‌شده‌ترین سرویس‌های میزبانی پادکست خارجی و شنوتو (Shenoto)، ناملیک (Namlik) و تهران پادکست (Tehranpodcast) از جمله هاست‌های پادکست ایرانی است.
سرویس‌های میزبانی پادکست علاوه بر ذخیره فایل‌های پادکست، به هر پادکست یک فید RSS ارائه می‌دهند؛ این فید شامل اطلاعاتی مثل نام پادکست، توضیحات و همچنین همه اپیزودهای هر پادکست است. هر بار که یک اپیزود به پادکست اضافه می‌کنید، فید به‌روز می‌شود و مخاطب را متوجه انتشار قسمت جدید پادکست کند. فید همچنین نقش مهمی در پیدا کردن پادکست در جستجوهای مخاطبین دارد.
بعد از آپلود کردن فایل‌های پادکست در میزبان پادکست و دریافت فید RSS، حالا باید این فید را در اپلیکیشن‌های پادکست خوان قرار دهید.
۹. پادکست را به پادگیرها ارسال کنید
سرویس‌های میزبانی پادکست تنها محلی برای ذخیره‌کردن فایل‌های پادکست است و برای توزیع پادکست باید به سراغ اپلیکیشن‌ها و برنامه‌های بروید که برای پخش پادکست طراحی شده‌اند. این برنامه‌ها با عنوان دایرکتوری (Directory)، پادکست‌خوان، پادگیر یا پادکست‌گیر شناخته می‌شوند؛ البته بسیاری از میزبان‌های پادکست امروزه، خدمات پخش پادکست را نیز ارائه می‌دهند.
هر پلتفرمی را که انتخاب کردید باید یک حساب کاربری ایجاد و فید RSS پادکست‌تان را در آنجا ثبت کنید؛ حالا هر اپیزودی که منتشر کنید به‌طور خودکار در پلتفرم به‌روزرسانی می‌شود و نیازی نیست دیگر به‌صورت دستی اپیزودها را در پلتفرم‌های پخش پادکست به‌روزرسانی کنید.
از معروف‌ترین پادگیرهای خارجی می‌توان به کست باکس (Castbox)، اپل پادکستز (Apple Podcasts)، گوگل پادکستز (Google Podcasts)، پلیر اف‌ام (Player FM) و استیچر (Stitcher) اشاره کرد.
شنوتو، ناملیک و تهران پادکست نیز از معروف‌ترین پلتفرم‌های پادگیر یا پادکست‌خوان ایرانی هستند.
البته توجه داشته باشید که اگر از قبل یک وب‌سایت راه‌اندازی کرده‌اید، نیازی به استفاده از سرویس میزبانی و پخش پادکست ندارید و می‌توانید با قرار دادن یک پخش‌کننده پادکست در وب‌سایت، محتوای صوتی خود را نیز در دسترس مخاطب قرار دهید؛ البته در این روش قطعا به تعداد مخاطبان و امکانات محدودتری دسترسی خواهید داشت.
۱۰. پادکست خود را تبلیغ کنید
حالا که پادکست‌تان قابلیت دانلود و جستجو شدن را دارد، زمان آن فرا رسیده که درباره آن با دیگران صحبت کنید. شروع کنید و لینک پادکست‌تان را برای دوستان نزدیک و خانواده خود بفرستید. اگر در رسانه‌های اجتماعی مثل توییتر، فیسبوک، اینستاگرام، تیک‌تاک و غیره فعالیت می‌کنید و دنبال‌کنندگانی دارید، پادکست خود را با آنها به اشتراک بگذارید. اگر هم حساب کاربری در این شبکه‌های اجتماعی ندارید، دست به کار شوید و با ایجاد یک حساب کاربری سعی کنید در صفحات مرتبط پادکست‌تان را تبلیغ کنید. راه‌اندازی یک وب‌سایت نیز می‌تواند به توسعه ایده‌ها و مخاطبان شما کمک کند.
از پرداختن به یک علاقه یا دغدغه شخصی تا کسب درآمد، راه‌اندازی یک پادکست می‌تواند دلایل زیادی داشته باشد. کافی است مخاطب هدف خود را شناخته و روی یک موضوع مشخص تمرکز کنید. همواره خود را به‌جای مخاطب بگذارید و بازخورد هر اپیزود خود را بررسی کنید تا از مسیر خود منحرف نشوید.
به‌نظر شما رمز موفقیت یک پادکست خوب چیست؟
پیشنهاد «رسانه قطبنما»:
